19 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 19, mo invéci 'l an 19 edla nostra éra, 't ê da 'ndèr chè)

Al 19 (deśnōv, diciannove in itagliàṅ, undeviginti in latèin) 'l è al nùmer naturèl ( $\mathbb {N}$ ) ch'a seguìs al 18 (deśdòt) e 'l vin prìma dal 20 (vèint). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XIX. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al deśnovéśim post.

Proprietê matemàtichi

'L è 'n nùmer despèra.
Al 19 'l è 'l 8^èv nùmer prim, gnend dòp dal 2, dal 3, dal 5, dal 7, edl 11, dal 13 e dal 17. A gh'seguìs al nùmer 23.^[1]
Acsè cum a gh'sucéd a tut i nùmer prim, anc al 19 'l è 'n nùmer difetìv.^[2]^[3]
'L è al quèrt di nùmer triangolèr sentrê, gnend dòp edl 1, dal 4 e dal 10. A gh' seguìs al 31:
1, 4, 10, 19, 31, 46, 64, 85, 109, 136, 166, 199, 235, 274, 316, 361, 409, 460, 514, 571 ... ^[4]
'L è 'l ters di nùmer eśagonèl sentrê, gnend dop dal 7 e prìma dal 37:
1, 7, 19, 37, 61, 91, 127, 169, 217, 271, 331, 397, 469, 547, 631, 721, 817 ...^[5]

'L enadecàgon regolèr

Al polìgon ch'al gh'à deśnōv cô in dal só perìmeter, 'l è 'l enadecàgon.
I poliéder ch'i gh'àn deśnōv fàci in dal só estèren i ìn i prìśma eptadecagonèl e 'l piràmid cun la bêś otadecagonèla, sìa regolèr che minga.

(IT) La vóś in sìm'a 'l vocabolàri Treccani.
(IT) D'indû a deśvìn al só nòm in sìm'a etimo.it.
(EN) La sequèinsa OEIS A000040 di nùmer prim in dla réda.
(EN) I nùmer difetìv elenchê da l’OEIS in dal web.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit Prime Glossary.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit MathWorld.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit PlanetMath.
(EN) La sequèinsa OEIS A005448 di nùmer triangolèr sentrê in dal web.
(EN) La sequèinsa OEIS A003215 di nùmer eśagonèl sentrê edl’OEIS in dal web.
(EN) Al nùmer eśagonèl sentrê in dal sit mathworld.com.
(EN) Na spiegasiòun di nùmer figurê dl'Elena Deza e 'd Michel Deza in PDF, 2011.