16 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Na Bugatti Chiron, gnuda fóra in dal '16 e ch'l'al porta scrit in dal muś.

Al nùmer 16 vist come quadrê dal nùmer 4.

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 16, mo invéci 'l an 16 edla nostra éra, 't ê da 'ndèr chè)

Al 16 (sèdeś, sedici in itagliàṅ, sedecim in latèin) 'l è al nùmer naturèl ( $\mathbb {N}$ ) ch'a seguìs al 15 (quìndeś) e 'l vin prìma dal 17 (dersèt). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XVI. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al sedicéśim post.

Proprietê matemàtichi

Al 16 'l è 'n nùmer cumpòst, send la moltìplica dal 2 cun 'l 8:

Fatoriśasiòun: $16=2\cdot 2\cdot 2\cdot 2=2^{4}=2^{2}\cdot 2^{2}=\left(2^{2}\right)^{2}$
Al 16 'l è al quadrê dal 4:^[1]
$16=4\cdot 4=4^{2}$
'L è la quèrta potèinsa dal 2:
$16=2\cdot 2\cdot 2\cdot 2=2^{4}$

e cal proprietê chè i s pōlen anca scriver:
$\log _{2}16=4$
$\log _{4}16=2$
Al fà pert edla séri 'd chi nùmer ch'i ìn la moltìplica 'd 4 nùmer prim, anc cunpàgn tra 'd lōr,^[2]
séri ciamèda anca di nùmer quèśi prim, indû, in cal chèś chè, a s descòr ed nùmer 4-quèśi prim:^[3]^[4]
16, 24, 36, 40, 54, 56, 60, 81, 84, 88, 90, 100, 104, 126, 132, 135, 136, 140, 150, 152, 156 184, 189 ...
'L è al 2^nd edla sequèinsa di nùmer eśadecagonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 45:^[5]
1, 16, 45, 88, 145, 216, 301, 400, 513, 640, 781, 936, 1105, 1288, 1485, 1696, 1921, 2160 ...^[6]
'L è 'l 2^nd edla séri di nùmer piramidèl pentadecagonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 58:
1, 16, 58, 140, 275, 476, 756, 1128, 1605, 2200, 2926, 3796, 4823, 6020, 7400, 8976, 10761 ...
Al fà pert edla séri di nùmer idònev:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 37, 40, 42, 45, 48, 57, 58, 60, 70, 72, 78, 85, 88, 93, 102, 105, 112, 120, 130, 133, 165, 168, 177, 190, 210, 232, 240, 253, 273, 280, 312, 330, 345, 357, 385, 408, 462, 520, 760, 840, 1320, 1365 e 1848.^[7]

'L eśadecàgon regolèr

Al polìgon ch'al gh'à sèdeś cô in dal só perìmeter 'l è 'l eśadecàgon.
I poliéder ch'i gh'àn sèdeś fàci in dal só estèren i ìn i prìśma tetradecagonèl e 'l piràmid cun la bêś pentadecagonèla, vōt regolèr che minga.

↑ (EN) Sequèinsa A000290 di nùmer quadrê edl OEIS.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gros 'd chi nùmer ch'i ìn la moltìplica 'd 4 nùmer prim, anc cunpàgn tra 'd lōr, in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) La spiegasiòun di nùmer quèśi prim in dal sit mathworld.wolfram.com.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A014613 'd chi nùmer ch'i ìn la moltìplica 'd 4 nùmer prim, anc cunpàgn tra 'd lōr.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer eśadecagonèl in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A051868 di nùmer eśadecagonèl in dla réda.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A000926 di nùmer idònev in dla réda.