Nómmer

Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ

Un nómmer l'è un'entitè druvè par descrîver däl quantitè. I eren intîr fén tant ch'i n àn strulghè i nómmer cumplês, da alåura la léssta l'è advintè pió longa. Sénd che la quantitè l'è tignimôd conservè fora che quand as dscårr d'åurden tutèl, as pôl definîr un nómmer cme un quèl ch'al fà pèrt d'un doménni d'integritè.

Esénpi

I nómmer pió cgnossó én i nómmer naturèl {0, 1, 2, ...} o {1, 2, 3, ...}, druvè par cuntèr, e as scrîven cåun la N.

Quand i s câten anch' tott i nómmer negatîv, arän i nómmer intîr Z.

I nómmer raziunèl én tott i nómmer ch'i pôlen pasèr par frazión d'intîr, arcundand che i intîr én raziunèl e ch'i s pôlen metter cme frazión divisändi pr' 1. L'insamm ed tott i nómmer én raziunèl e as pôlen denotèr cme Q.

L'ugnån dî nómmer raziunèl cåun dî nómmer finé ed zéffra decimèl la tôl al nomm ed fraziån decimèl o nómmer decimèl, ch'as pôl vadder dal volti segnè par D.

I nómmer reèl, R, i pôlen avair däl ziffer periodichi e brîsa periodichi fén ch'al dûra Dio. I nómmer reèl ch'i n én brîsa raziunèl i s ciamen nómmer irraziunèl.

Ed tott i nómmer reèl as pôl truèr pr'estensiån i nómmer cumplês C, indovv as à beli un corp algebricamänt srè ch'al pôl èser fatorizè.

As drova anch sta notaziån pr'äli ugnón prezedänti:

$\mathbb {N} \subset \mathbb {Z} \subset \mathbb {D} \subset \mathbb {Q} \subset \mathbb {R} \subset \mathbb {C}$

Äl radîs dî polinòmi cun dî nómmer raziunèl àn un nómmer algêbric e i nómmer algêbric ch'i n én brîsa algêbric i s ciamen nómmer trasendentèl.

Cäli unitè imazinèri dî cumplês a strulgän i cuaternion H, perdand la commutativitè d'la multiplicaciån, e pó a psän arivèr ai octonion, perdand l'asoziativitè e arivand a l'algebra ed divisiån.

Numberèl e numeraziån

As à d'arsténzer i nómmer dî numerèl, ch'i én i sémmbol ch'i dîsen al nómmer ch'l è. Ai é tant sistêm ed numeraziån.