433 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 433, mo invéci 'l an 433, 't ê da 'ndèr chè)

Al 433 (quaterseinttreintatrī, quattrocentotrentatré in itagliàṅ) 'l è 'l nùmer naturèl ( $\mathbb {N}$ ) ch'a seguìs al 432 (quaterseinttreintadū) e 'l vin prìma dal 434 (quaterseinttreintaquàter). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt CDXXXIII. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al quaterseinttreintatriéśim post.

Proprietê matemàtichi

'L è 'n nùmer despèra.
Al 433 'l è 'l 84^śim edla séri di nùmer prim, gnend dop dal 431 e prìma dal 439:^[1]
... 409, 419, 421, 431, 433, 439, 443, 449, 457, 461, 463, 467, 479, 487, 491, 499, 503 ...^[2]
- al 14^śim edla sequèinsa ed chi prìm ch'i s caten con la scrìta $p=7\cdot n+6$ ^[3]
  13, 41, 83, 97, 139, 167, 181, 223, 251, 293, 307, 349, 419, 433, 461, 503, 587 ...^[4]
  che difàt $433=7\cdot 61+6$
- 'l 8^èv edla séri ed chi nùmer prim ch'i s caten con la scrìta $p=11\cdot n+4$ ^[5]
  37, 59, 103, 191, 257, 367, 389, 433, 499, 521, 587, 631, 653, 719, 829, 983 ...^[6]
  che difàt $433=11\cdot 39+4$
Acsè cum a gh'sucéd a tut i nùmer prim, anc al 439 'l è 'n nùmer difetìv.^[7]^[8]
'L è 'l 9^ṅ edla séri di nùmer dodecagonèl sentrê, gnend dop dal 337 e prìma dal 541:^[9]
1, 13, 37, 73, 121, 181, 253, 337, 433, 541, 661, 793, 937, 1093, 1261, 1441, 1633, 1837 ...^[10]
'L è 'l 2^nd edla sequèinsa di nùmer 433-gonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 1296:
1, 433, 1296, 2590, 4315, 6471, 9058, 12076, 15525, 19405, 23716, 28458, 33631, 39235 ...