Carulìna dal Nòrd
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La Carulìna dal Nòrd (North Carolina in ingléś, a s lèś /ˌnɔɹθ kæɹəˈlaɪnə/, scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1788. L'à ciapâ 'l nóm da 'l rè 'd Inghiltèra Carl I.
Al sò mòt in latìn 'l è „Esse quam videri“ (Èsar piutòst che parēr) mént'r i sò scutmàj i èn „Old North State“ (Al vèć stat dal nòrd) e „Tar Heel State“ (Al stat c'n al catràm in di garét).
La sò capitàl e secónda sità più granda dòp Charlotte l'è Raleigh. Àtar sènt'r impurtànt ch'i pàs'n i sènt-mila abitànt i èṅ Greensboro, Durham, Winston-Salem, Fayetteville, Cary e Wilmington. La Carulìna dal Nòrd la gh'à sènt cuntèi e sincsènt-quarantanóṿ cumùṅ, par na superfìsi 'd 139.390 km² e na pupulasiòṅ ad déś migliòṅ 'd abitànt a 'l incìrca, al 68,5% ad biànc e 'l 21,5% ad négar.
La cunfìna a nòrd cun la Virgìgna, a èst cun 'l Ucéan Atlàntic, a sud cun la Carulìna dal Sud (la s è dastacàda sèg in dal 1729), a sud-òvest cun la Geòrgia e a òvest c'n al Tennessee.
La sò ecunumìa la pōl cuntàr su la prudusiòn di brustlèṅ americàṅ, dal cutòṅ, dal furmintòṅ e dal tabàc, al prim prudutōr di Stat Unî. Anc al turìśum dal sò còsti e dal sò muntàgni (i mònt Apalàc) 'l è impurtànt acsè cuma 'l alevamènt di nimài. Al clima al và da 'l subtrupicàł ùmid a 'l uceànic.
Al sò guvernadōr, da 'l 2013, 'l è Pat McCrory dal partî republicàṅ, partî che chè 'l à sèmpar vins gl'elesiòṅ presidensiàli da 'l 1980 in avànti a part 'l an 2008 in du Barack Obama 'l à batû John McCain par quatórdas-mila vōt a 'l incìrca (0,2%). Cuma tut i stat sudìsta, qvéi dla secesiòṅ, na vòlta la Carulìna dal Nòrd l'éra deciśamènt da la banda di demucràtic (da 'l 1876 a 'l 1964 i aṅ vins chè par par vint-a-dū vòlti su vint-a-tri) ma pò, quànd al presidènt Lyndon B. Johnson 'l à fat dvintàr léǵ al prugèt su i dirìt sivìl p'r i négar, l'è pasàda da la banda dal GOP.