Sean Penn

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Sean Justin Penn, cgnusû méj cuma Sean Penn (Santa Mònica, 17 'd Agóst dal 1960, a s lèś [ʃɔːn pɛn] in ingléś, dònca Sciôn Pèn a la miranduléśa), 'l è 'n atōr, senegiadōr, regìsta e prudutōr americàṅ, candidâ par sinc vòlti a i Prèmi Òscar in du 'l à vins cuma atōr prutagunìsta in dal 2004 par Mystic River e in dal 2009 par Milk.

'L à inóltar purtâ a cà 'n Golden Globe, 'n Ōrs 'd Argìnt a 'l Fèstival 'd Berlîṅ par Dead Man Walking - Condannato a morte, un prèmi a 'l Fèstival ad Cannes par She's So Lovely - Così carina e dū Cópi Vólpi a 'l Fèstival ad Venèsia par Bugie, baci, bambole & bastardi e par 21 grammi.

'L è stâ spuśâ cun la cantànta Madonna e cun l'atōra Robin Wright ch'la gh'à dâ dū fiōi e al gh'à abû dal relasiòṅ cun la Pamela Springsteen, l'Elizabeth McGovern, la Susan Sarandon, la Charlize Theron e cun la fiōla dla Greta Scacchi e 'd Vincent D'Onofrio, la Leila George, ch'l'è sèg da 'l 2016. Al gh'iva 'n fradèl, anc lò atōr famóś, ch'l è mòrt par 'n atàc ad cōr in dal 2006, Chris.

Da 'l punt ad vista pulìtig, al s è dit da la banda 'd Barack Obama e dal presidènt venesuelàṅ, al sucialìsta Hugo Chávez.

Biugrafìa

Sean al fà 'l sò debùt cuma atōr in 'n epiśòdi dal telefìlm La casa nella prateria dal 1974 mént'r a 'l cìnema al gh'à da spetàr al 1981 quànd Harold Becker al gh śibìs la part d'l arvèrs capitàṅ Alex Dwyer in Taps - Squilli di rivolta. Dòp al dramàtic A distanza ravvicinata ad James Foley dal 1986, in du la Madonna la canta Live To Tell in di tìtui 'd cóa, 'l atōr califurgnàṅ al lavóra pròpria cun la cantànta uriginària dal Mìchigan in dla cumèdia Shanghai Surprise d'l an dòp. I dū i decìd'n anc ad spuśàr-as par pò divursiàr in dal 1989.

Fra la fiṅ di an Utànta e 'l inìsi di an Nuànta al gira dū impurtànti pelìculi dal regìsta Brian De Palma, Vittime di guerra e Carlito's Way. In dal 1995 'l è prutagunìsta insém a la Susan Sarandon dal dramàtic Dead Man Walking - Condannato a morte, òpra ch'la gh pòrta na candidadùra a i Prèmi Òscar. In dal 1997 al gira soquànt film ad sucès cuma She's So Lovely - Così carina ad Nick Cassavetes, U Turn - Inversione di marcia 'd Oliver Stone e The Game - Nessuna regola ad David Fincher.

In dal 1998 al lavóra cun Terrence Malick in dla sò pelìcula 'd guèra La sottile linea rossa méntar 'l an dòp 'l è in dal cast dla cumèdia 'd Woody Allen Accordi e disaccordi. In dal 2000 al ciàpa la part 'd Cuco Sánchez in Prima che sia notte, film ad Julian Schnabel cun prutagunìsta Javier Bardem e 'n camèo 'd Johnny Depp, e 'd Thomas Janes in dal thriller Il mistero dell'acqua.

Al 2003 'l è 'n an ciàṿ par lò parchè, faghénd al prutagunìsta 'd Mystic River 'd Clint Eastwood, al vins al sò prim Prèmi Òscar e anc un Golden Globe. 'N atra statṿa la gh riva in dal 2008 quànd al fà 'l gay Harvey Milk in dal film biugràfic Milk ad Gus Van Sant.

In dal 2001 al tórna a lauràr cun Malick in The Tree of Life e par la prima vòlta c'n un regìsta itagliàṅ Paolo Sorrentino in This Must Be the Place in du 'l fà na vècia rock star ch'la pâr Robert Smith di The Cure.

Filmugrafìa

Cuma atōr

1981 - Taps - Squilli di rivolta (Taps), regìa 'd Harold Becker
1982 - Fuori di testa (Fast Times at Ridgemont High), regìa dl'Amy Heckerling
1983 - Bad Boys, regìa ad Rick Rosenthal
1983 - Summerspell, regìa dla Lina Shanklin
1984 - Crackers, regìa ad Louis Malle
1984 - In gara con la luna (Racing with the Moon), regìa ad Richard Benjamin
1984 - Il gioco del falco (The Falcon and the Snowman), regìa ad John Schlesinger
1986 - A distanza ravvicinata (At Close Range), regìa ad James Foley
1986 - Shanghai Surprise, regìa ad Jim Goddard
1988 - Colors - Colori di guerra (Colors), regìa ad Dennis Hopper
1988 - Berlino - Opzione zero (Judgment in Berlin), regìa ad Leo Penn
1989 - Vittime di guerra (Casualties of War), regìa ad Brian De Palma
1989 - Non siamo angeli (We're No Angels), regìa ad Neil Jordan
1990 - Stato di grazia (State of Grace), regìa ad Phil Joanou
1991 - A letto con Madonna (Truth or Dare: In Bed with Madonna), regìa 'd Alek Keshishian - ducumentàri
1993 - Carlito's Way, regìa ad Brian De Palma
1995 - Dead Man Walking - Condannato a morte (Dead Man Walking), regìa ad Tim Robbins
1997 - Prove d'accusa (Loved), regìa dl'Erin Dignam
1997 - She's So Lovely - Così carina (She's So Lovely), regìa ad Nick Cassavetes
1997 - U Turn - Inversione di marcia (U Turn), regìa 'd Oliver Stone
1997 - The Game - Nessuna regola (The Game), regìa ad David Fincher
1997 - Piscine - Incontri a Beverly Hills (Hugo Pool), regìa ad Robert Downey Sr.
1997 - Bugie, baci, bambole & bastardi (Hurlyburly), regìa 'd Anthony Drazan
1998 - La sottile linea rossa (The Thin Red Line), regìa ad Terrence Malick
1999 - Essere John Malkovich (Being John Malkovich), regìa ad Spike Jonze (1999) - camèo
1999 - Accordi e disaccordi (Sweet and Lowdown), regìa ad Woody Allen
2000 - Una notte per decidere (Up at the Villa), regìa ad Philip Haas
2000 - Prima che sia notte (Before Night Falls), regìa ad Julian Schnabel
2000 - Il mistero dell'acqua (The Weight of Water), regìa dla Kathryn Bigelow
2001 - Mi chiamo Sam (I Am Sam), regìa ad Jessie Nelson
2003 - Le forze del destino (It's All About Love), regìa ad Thomas Vinterberg
2003 - Mystic River, regìa ad Clint Eastwood
2003 - 21 grammi (21 Grams), regìa 'd Alejandro González Iñárritu
2004 - The Assassination (The Assassination of Richard Nixon), regìa ad Niels Mueller
2005 - The Interpreter, regìa ad Sydney Pollack
2006 - Tutti gli uomini del re (All the King's Men), regìa ad Steven Zaillian
2008 - Disastro a Hollywood (What Just Happened?), regìa ad Barry Levinson
2008 - Milk, regìa ad Gus Van Sant
2010 - Fair Game - Caccia alla spia (Fair Game), regìa ad Doug Liman
2011 - The Tree of Life, regìa ad Terrence Malick
2011 - This Must Be the Place, regìa ad Paolo Sorrentino
2013 - Gangster Squad, regìa ad Ruben Fleischer
2013 - I sogni segreti di Walter Mitty (The Secret Life of Walter Mitty), regìa ad Ben Stiller
2015 - The Gunman, regìa ad Pierre Morel

Cuma regìsta

1991 - Lupo solitario (The Indian Runner)
1995 - 3 giorni per la verità (The Crossing Guard)
2001 - La promessa (The Pledge)
2001 - 11 settembre 2001 (11'0901 - September 11) - epiśòdi USA
2007 - Into the Wild - Nelle terre selvagge (Into the Wild)
2016 - Il tuo ultimo sguardo (The Last Face)

Culegamènt estéran

(EN) Filmugrafìa su IMDb

Àtar prugèt

Wikiquote contiene citazioni di o su Sean Penn
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Sean Penn