Profondo Rosso
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
 Profondo rosso
| ||
 La Giuliana Calandra in na figùra dal film | ||
| Rós fónd 1975 | ||
|---|---|---|
| Regìa: Dario Argento | ||
| Scritōr: Dario Argento • Bernardino Zapponi | ||
| Atōr: David Hemmings • Giuliana Calandra Daria Nicolodi • Gabriele Lavia • Macha Méril Clara Calamai • Piero Mazzinghi • Glauco Mauri Eros Pagni • Nicoletta Elmi • Salvatore Baccaro Piero Vida • Jacopo Mariani • Geraldine Hooper | ||
| Müsica: Goblin • Giorgio Gaslini | ||
| Léngua: Itagliàṅ • Tedésc • Ingléś | ||
| Dürä dal film: 127 minüt | ||
| Nasiōṅ: Itàglia | ||
Profondo rosso (Rós fónd) 'l è 'n film śal e ad scarésa dal 1975 ad Dario Argento.
L'òpra la stà a mèś fra 'l perìud thriller dal regìsta rumàṅ (quél di tri film cun dal bèsti, uśèl, gat e mósca, in di tìtui, L'uccello dalle piume di cristallo, Il gatto a nove code e Quattro mosche di velluto grigio, e difàti al tìtul pinsâ subìt par qvést chè 'l éra La tigre dai denti a sciabola) e quél sucesìṿ dla scarésa, ch'al gh'à abû inìsi cun Suspiria dal 1977.
A gl'efèt speciài al gh'à laurâ anc Carlo Rambaldi méntar la mùśica l'è di Goblin, cun soquànt braṅ dal pianìsta jazz Giorgio Gaslini. Al film, ambintâ a Róma, 'l è stâ girâ anc a Turèṅ e Perùśa.
Fîṅ da subìt, quànd 'l è gnû fóra in dal sali, al film 'l à cgnusû al sucès dal pùblic, muciànd sù 2 migliàrd e 700 migliòṅ ad Franc in alóra.
A 'l èstar i al cgnósan cuma Rojo oscuro in Spaggna, Les Frissons de l'angoisse in Frància e Deep Red in di marcâ ingléś.
Sunt
Durànt un cungrès ad parapsiculugìa a Róma, la sensitìva tedésca Helga Ulmann (Macha Méril) la diś tut 'd un trat ch'l'à sintî in dal teàtar i pinsér catìṿ 'd un sasèṅ ch'l à bèla masâ in pasâ e ch'l al farà incóra. A la fiṅ d'l incóntar la fà savér a 'l psichiàtar Giordani (Glauco Mauri) ch'la sà anc al sò nóm. Turnàda a cà, chi lē la sènt na canta da putèṅ e pò la vîṅ cupàda a cólp ad manarèṅ. In cla manéra chè la n fà minga in tèmp a vudàr al sac.
Lè 'd sóta al pianìsta ingléś Marc Daly (David Hemmings), ch'al s éra pròpria stablî in dal stàbil dla Ulmann, al véd sénsa vlér, insém a 'l sò amìg imbariagòs Carlo (Gabriele Lavia), al cadàvar dla dóna śbragàr al vēdar dla fnèstra. Curs sù in sò ajùt, al véd scapàr via na figùra vistìda ad négar. Pôc tèmp dòp a rìva lè anc la pulisìa e na giurnalìsta dimóndi curióśa, la Gianna Brezzi (Daria Nicolodi), ch'la decìd ad dar-ag na maṅ par catàr al sasèṅ.
Marc al n s dà minga paś parchè, turnànd in d'l apartamènt dla medium, a gh'éra pars ch'a fus sparî un quàdar da 'l andavèṅ. In séguit al muśicìsta al và a catàr Carlo a cà sua ma lè a gh'è sōl sò màdar, na vècia atóra a ripòś ciamàda Marta (Clara Calamai). Lì lē la 'l manda da 'n amìg dal fiōl, Massimo Ricci (Geraldine Hooper), ch'al gh vèra 'l us faghénd-ag védar 'd èsar na chéca trevestìda, rendénd acsè ciàr i gust sesuài ad Carlo.
La sira, méntar 'l è drē a sunàr al pianufòrt in dal sò apartamènt, Marc al sènt di stus: al sasèṅ 'l è rivâ a cà sua par masàr-al. Chi lò al mét sù la mùśica da putèṅ ma 'l ingléś al la scampa dmandànd ajùt par telèfun a la Gianna e sarànd-as dèntar a ciàṿ.
Al dè dòp Giordani e 'n sò culéga i gh dìśan che cla canta lè da putèṅ, ch'la sarvìs a 'l killer par dar incóra vita a 'l climax ad na sèrta situasiòṅ ch'l iva visû durànd di àtar masamènt, la s cata in un lìbar vèć ciamâ Fantàśum dal dè 'd incō e legéndi négri 'd adès. Catâ al lìbar, Marc al decìd 'd andàr a far dal dmandi a la sò aṿtóra, l’Amanda Righetti (Giuliana Calandra). Ma 'l manìag al 'l à tgnû 'd òć in bibliutéca e a cà dla scritóra al gh và prima lò. La pòvr' Amanda la cata un putòć impicâ e pò, in dal tintatìṿ ad difénd'r-as dòp ch'l'éra andàda via la luś, l'insfìlsa un sò mèrul cun un fèr d'l uncinét, prima ad murìr andgàda in dl'àqua bujìnta. Prima ad far-al però la gh la cava a scrìvar cun un dî al nóm dal killer in sal mur mój ad vapōr ma 'l vènt al scanśèla incòsa.
Al dè dòp Giordani, andâ persunalmènt a cà dl’Amanda, al véd la puśisiòṅ strana dal sò dî còntra 'l mur e al capìs ch'a gh'è quèl ch'a traśa. Vrénd dal tut i rubinét dl'àqua calda, a s fórma incóra la cundénsa atàc e acsè al psicòlug al pōl lèśar finalmènt al nóm dal sasèṅ.
In cal méntar Marc al cata la vila cuntàda in dal lìbar, la "Vila dal putèṅ ch'al siga", e al s fà dar al ciàṿ da 'l custòdi ch'al gh'à na fióla c'n i cavìi rós, l’Olga (Nicoletta Elmi), ch'la s diverìs a insfilsàr al luśérti cun dal guci. Andâ dèntar, Marc al cata sóta 'l intónag 'd un mur al diśégn 'd un putèṅ ch'al tîṅ in maṅ un curtlàs cun da na banda 'n óm cun al pèt pîṅ ad sangṿ davśèṅ a 'n àlbar ad Nadâł.
La sira Giordani al vrév ciamàr-al par dir-ag al nóm dal sasèṅ ma a n al cata minga. Méntar 'l è drē a bév'r-as un tè, in dla sò cambra al s gh para incóntar un putòć mecànic dòp ch'l'éra partìda la mùśica da putèṅ. Al psicòlug al al śbraga ridénd ma pò al vèṅ cupâ anc lò.
Tut quéi ch'i psìvan jutàr Marc a risòlvar al mistēr i vìnan fat fóra. A lò a n gh armàgn àtar da far ch'andàr, insém a la Gianna, in dla scóla dl’Olga par pascàr al nóm ad quél che, dimóndi an prima, 'l iva fat di diségn cuma quél dla vila parchè la putìna la 'n iva tòlt òṅ da 'd là cumpàgn e la 'l tgniva in dla sò cambra.