Il gatto a nove code
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
 Il gatto a nove code
| ||
 La Spaak e Franciscus in na figùra dal film | ||
| Al gat a nóṿ cói 1971 | ||
|---|---|---|
| Regìa: Dario Argento | ||
| Scritōr: Dario Argento • Luigi Collo Dardano Sacchetti | ||
| Atōr: James Franciscus • Catherine Spaak Karl Malden • Aldo Reggiani • Pier Paolo Capponi Cinzia De Carolis • Rada Rassimov • Horst Frank Tino Carraro • Carlo Alighiero • Tom Felleghy | ||
| Müsica: Ennio Morricone | ||
| Léngua: Itagliàṅ | ||
| Dürä dal film: 107 minüt | ||
| Nasiōṅ: Itàglia • Frància • Germàgna Òvest | ||
Il gatto a nove code (Al gat a nóṿ cói) 'l è 'n film śal dal 1971 ad Dario Argento ch'al fà part 'd un grup ad tri film cun dal bèsti in di tìtui, dòp L'uccello dalle piume di cristallo e prima ad Quattro mosche di velluto grigio. 'L è stâ girâ a Róma, Turèṅ e Pumèsia, faghénd sù in alóra 2 migliàrd e 400 migliòṅ ad Franc.
Gl'elemènt ch'i piàś'n al regìsta chè i gh'èṅ tut: tensiòṅ misćiàda a 'l irunìa e di persunàǵ curióś ad cuntóran (al barbēr sicigliàṅ, al futògraf rumàṅ, al làdar genuéś, al pulisiòt Morsella ch'al dascór sōl ad cuśìna, un fnòć milurdèṅ e via acsè).
Al film al s è psû far par via di americàṅ dla National General ch'i èṅ andâ a drē dimóndi cun quéi dla Titanus par far-al, dmandànd però ch'i gh fùsan dèntar di atōr più cgnusû lè da lōr cuma 'l prutagunìsta James Franciscus ch'al daśgnìva da L'altra faccia del pianeta delle scimmie.
A 'l èstar i al cgnósan cuma Die neunschwänzige Katze in Germâgna, Le Chat à neuf queues in Frància, El gato de las 9 colas in Spaggna e The Cat o' Nine Tails in di marcâ ingléś.
Sunt
Na sira 'l ex giurnalìsta òrub Franco Arnò (Karl Malden), ch'al tira avànti scrivénd di cruśivèrba e di puzzles, méntar 'l è drē a far dū pas cun sèg la sò amàda anvōda pìcula Lori (Cinzia De Carolis), al sènt dū óm ch'i bacàjan sintâ in sna màchina davànti a 'n istitùt ch'al fà di studi genètic, 'l "Istitùt Terzi". Pôc tèmp dòp, qualchidòṅ al gh và dèntar dòp avér dâ na śéśula a 'l purtinâr p'r andàr a pascàr quèl in 'n archìvi segrét. Al dè dòp Arnò al tórna là e al gh cata anc un giurnalìsta ch'al và a la casa ad scoop, Carlo Giordani (James Franciscus). In cal méntar i dutōr i s riunìsan 'd intóran par capìr cuśa pōl èsar sucès. Al Dr. Braun (Horst Frank) al diś ch'a n è stâ purtâ via gnint, al Dr. Casoni (Aldo Reggiani) al s è parsuàś invéci ch'a sia un caś ad spiunàǵ indistriàl.
Òṅ ad quéi ch'i ér'n in màchina la sira prima, al Dr. Calabresi (Carlo Alighiero), al finìs sóta 'n tréno e subìt a s pénsa ch'a sia 'n incidènt ma Carlo e Franco i s daṅ da far par catàr quèl e i vènan a savér ch'in stasiòṅ, ch'al dè là, i gh'ér'n anc di paparazzi parchè i gh'ìvan da tōr śò 'n vip. Righetto (Vittorio Congia), òṅ ad lōr, guardànd al foto, al véd che un bras 'l iva dâ 'n cuć a Calabresi, faghénd-al murìr. Purtròp al killer al và in dal sò studi e 'l al stròsa, purtànd-ag via al foto e i negatìṿ.
Cardénd ch'al sasèṅ al sia òṅ fra 'l Dr. Morbelli (Emilio Marchesini), Casoni, al Dr. Esson (Tom Felleghy) e Braun, Giordani al và a dascórar cun al diretōr d'l istitùt, pròpria quànd al pruf. Terzi (Tino Carraro) al taca na relasiòṅ cun sò fiōla Anna. Arnò invéci al và a catàr la muróśa ad Calabresi, la Bianca Merusi (Rada Rassimov). In cal méntar l’Anna la cònta a 'l giurnalìsta che in d'l istitùt i éran drē a lauràr a na madśìna ch'la sarvirés par cumbàtar i cambiamènt negatìṿ di crumuśóma. Anc al dutōr Braun, catâ da Giordani in un bar par fnòć, al gh diś la stésa ròba ma gnint da piò.
Cla sira lè la Bianca la telèfuna a Arnò dgénd-ag 'd avér catâ un bijitèṅ cun scrit insìma al nóm dal sasèṅ ma la n fà minga in tèmp a far savér gnint da piò parchè la vèṅ cupàda a cà sua. Però al fujét al n s cata minga parchè lē la 'l iva lugâ déntar 'n arlój 'd òr. Al dè dòp Franco al lèś na létra mandàda a lò ch'la diś: „na vòlta a gh'éra 'n enigmìsta che, insém a 'n giurnalìsta, al vliva savér parchè sèrta gint la mōr. Acsè 'l enigmìsta e al giurnalìsta i finìsan anca lōr in sla lista!“.
Giordani al và avànti listés e al vèṅ a savér che Braun 'l è pîṅ ad bèsi sénsa ch'a s sàppia da in du i s daśvnìsan e che Casoni 'l éra stâ lasâ a cà da 'n àtar istitùt in dal pasâ. Chi lò al gh cònta ch'al fàrmag ugèt di studi al sarés stâ pinsâ par curàr la cumbinasiòṅ di crumuśòma XYY ligâ a la predispuśisiòṅ in d'l óm a la viulénsa e a far dal mâl.
Al dè dòp Giordani al finìs a lèt cun l’Anna pròpria méntar qualchidòṅ al próa, sénsa cavàr-gh-la, a masàr-i, śbragànd al tubadùri dal gas e miténd dal vlèṅ in dal lat. Carlo al và subìt a cà 'd Braun, pinsànd ch'al sia stâ lò, ma a n è briśa acsè parchè chi lò 'l è mòrt in sal divàṅ e Manuel (Werner Pochath), òṅ di sò amànt, al gh và adòs dand-ag la cólpa.
A n savénd piò csa far, Giordani e Arnò i vànan in dal simitèri dla sità par védar ad catàr al fujét ad Bianca Merusi, saplìda lè.