Cavaliēr Danceny
C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn |
Al cavaliēr Danceny 'l è ùn di personâǵ dal Liaisons dangereuses, al romàṅś epistolêr francéś, 'd argumèint eròtic, dal Pierre Choderlos de Laclos dal 1782.
La stòria dal personâǵ
Al cavaliēr 'd Danceny 'l è 'n śóven Cavaliēr ed Melta, cun dagli urìgin nobli mo 'l n'è mia rìc e 'lóra, per scampèr, al dà dal lesiòun ed cant e 'd erpa. Al vin sernî dala marchéśa 'd Meurteuil per dèr dal lesiòun 'd erpa a la ragàsa Cécile. Chi dū chè, mist'r e sculèra, i s cóśen 'l ùn ed cl'ètra e presti i tachen a scambièr-es dal lettri 'd amōr, atravèrs el cordi edl'erpa. La marchéśa ed Merteuil la gh'à dal miri mìa tant cèri, perchè da na banda segretamèint, la fà la spìa a la meder dla ragàsa, e però da cl'ètra banda, la śibìs ala ragasōla la manéra 'd cuntinvèr la tresca col bel mister.
In di fât, send la ragasōla bele prumìsa in spōśa a 'l còunt ed Gercourt, só mèder la sgnōra Volanges, la gh'à da sarèr subìt cla tresca lè col mister Danceny e per queschè la la sèra in cà.
... Vous connaissez l’ami dont je vous parle ; il est celui de la femme que vous aimez le mieux. C’est le vicomte de Valmont.
Mon projet, en m’adressant à lui, était d’abord de le prier d’engager Mme de Merteuil à se charger d’une lettre pour vous. Il n’a pas cru que ce moyen pût réussir ; mais au défaut de la maîtresse, il répond de la femme-de-chambre, qui lui a des obligations. Ce sera elle qui vous remettra cette lettre & vous pourrez lui donner votre réponse.
Ce secours ne nous sera guère utile, si, comme le croit M. de Valmont, vous partez incessamment pour la campagne. Mais alors c’est lui-même qui veut nous servir. La femme chez qui vous allez est sa parente. Il profitera de ce prétexte pour s’y rendre dans le même temps que vous ; & ce sera par lui que passera notre correspondance mutuelle.»
... Vò a cgnusî 'l amìg ch'a 'v dìg; 'l è anca quêl edla dòna che vò amê de più. 'L è al viscòunt ed Valmont.
Quêl ch'a pinsèva prìma, a 'l só riguèrd, 'l era che lò al preghìs la sgnōra Merteuil ed cunsgnèr-ev na lettra. Mo lò al n'è mia stê dl'idéa che cal mêś chè al fùs bòun; e s'a gh'chèla la sgnōra, lò al garantìs però cun la camaréra, che difât la gh'è ublighèda. La srà lē ch'la 'v cunsgnarà cla lettra chè e vò a prarî dèr-egh la vostra rispósta.
Cl aiùt chè però, al ne srà ùtil per gnint se, c'm'al crèd al Valmont, vò a sî sàimper drē a partìr per la campàgna. Mo alóra al srà pròpia lò ch'al s gnarà in ajùt. La dòna che vò a gh'andê in cà, l'è na só parèinta. Lò al prufitarà ed cla scuśa chè p'r andèr-la a catèr in dal stès mumèint voster; e a srà da 'l só màṅ, ch'a pasarà la nostra corespondèinsa.»
Al viscòunt al s mèt da mêś ai dū amànt, e fènd-es cunsgnèr la cèva dla cambra edla ragàsa, cun la scuśa ed catèr sù el lettri che chilē la indirisèva a 'l cavaliēr, al gh'la chèva invéci ed ciavèr-'s-la 'd suo. Dòp un bel pô 'd credulitê sia vers a 'l viscòunt che anc ala marchéśa, al Danceny al vera i ôć in sìm'a 'l brùt tîr che 'l Valmont al gh'ìva riservê, e dòunc al al sfida a duêl.
J’étais chez M. le Vicomte à l’attendre, à l’heure même où on l’a ramené à l’hôtel. Figurez-vous mon effroi, en voyant M. votre neveu porté par deux de ses gens, & tout baigné dans son sang. Il avait deux coups d’épée dans le corps, & il était déjà bien faible. M. Danceny était aussi là, & même il pleurait. Ah ! sans doute, il doit pleurer : mais il est bien temps de répandre des larmes, quand on a causé un malheur irréparable.
Pour moi, je ne me possédais pas ; & malgré le peu que je suis, je ne lui en disais pas moins ma façon de penser. Mais c’est là que M. le vicomte s’est montré bien véritablement grand. Il m’a ordonné de me taire ; & celui-là même, qui était son meurtrier, il lui a pris la main, l’a appelé son ami, l’a embrassé devant nous tous, & nous a dit : "Je vous ordonne d’avoir pour Monsieur tous les égards qu’on doit à un brave & galant homme." Il lui a, de plus, fait remettre, devant moi, des papiers fort volumineux, que je ne connais pas, mais auxquels je sais bien qu’il attachait beaucoup d’importance. Ensuite, il a voulu qu’on les laissât seuls ensemble pendant un moment.»
Mè a era da 'l viscòunt a 'spetèr-el, in dal stès mumèint ch'i 'l àn purtê indrē a 'l albèreg. Figurê-'v al mé spavèint in dal vèder al voster sgnōr anvō cumpagnê da dū di só cumpêr e tùt mòj dal só sanghev. Al gh'avìva dū frìdi 'd spèda in dal corp, e 'l era bele dimòndi débol. Anc al sgnōr Danceny 'l era là e 'l pianśìva anca lò. Ah! A n'gh'è dùbi ch'al dév piànśer: mo 'l è trop têrd per versèr dal lèghermi quand a s'è fât na diśgràsia cumpàgna.
Da per mè, mè a nn'em tgniva brìśa; e in dal mé cìc, a gh'in dgìva 'd tùt i culōr. Mo própia in cal mumèint lè, al sgnōr viscòunt al s à fât vèder la só grandèsa. Al 'm à cmandê 'd taśér; e a cl èter ch'l era 'l só 'sasèin, al gh'à tolt la màṅ, al 'l à ciamê amîg, al 'l à baśê davànti a nuèter e 'l s à dìt: "Mè a 'v e-cmàd 'd avér, per cal sgnōr chè, tùt i riguêrd ch'a s gh'à d'avér p'r un galantòm." E incòr, a 'l gh'à fât purtèr, davànti a mè, un bel pò 'd chèrti, che mè a n'sò minga, mo ch'a-j-ò vìst che lò 'l gh'dèva dimòndi importànsa. Dòp, 'l à vlû ch'a i lasìsen sōl lor dū insèm per un mumèint.»
'L è pròpi al viscònt ed Valmont ch'al vin frî in na brùta manéra, mo prìma 'd murìr, al gh'la chèva 'd fèr-es perdunèr da 'l cavaliēr, ch'al gh' torna amìg, e 'l Valmont al gh'cunsègna tùti el lettri dla marchéśa a só dispuśisiòun.
Al Danceny al n'è mia bòun ed dispresèr o 'd acuśèr la Cécile, mo però 'l è trôp scunfurtê e 'l gh'à anc da scapèr dala giustìsia ch'l'al serca. Al fà sù i bagàj e 'l partìs per Melta a fèr vìta ritirèda.
Vóś lighèdi
Èter prugêt
- Wikimedia Commons contiene file multimediali su Cavaliēr Danceny
- (FR) N'edisiòun dal romàṅś in sìm'a fr.wikisource
Colegamèint estèren
- (FR) Al liber alśìbil in ligna in sìm'a Google e-books
- (FR) Soquànt comèint a 'l riguèrd ed l'ōvra in sìm'a 'l sit alalettre.com
- (FR) Soquànt sunt e comèint in sìm'a magister.com