Ariśòna
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
'L Ariśòna (a s lèś [ærɪˈzoʊnə] in ingléś, scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1912. Al gh'à na pupulasiòṅ ad siē migliòṅ e sèt 'd abitànt par na superfìsi ad 295.254 km².
Al cunfìna a nòrd c'n al Utah, a èst c'n al Mèsic Nóṿ, a sud c'n al Mèsic, a òvest cun la Califòrgna, a nòrd-òvest c'n al Nevàda e a nòrd-èst, in un punt sōl, c'n al Culuràdo. 'L Ariśòna 'l è divìś in quìndas cuntèi e in nuànta cumùn. Al sò mòt in latìn 'l è „Ditat Deus“ (Dio 'l fà ric) méntar 'l è cgnusû anc c'n al scutmàj ad „The Grand Canyon State“ (Al stat di canyon grand), qvél più famóś 'l è 'l Grand Canyon, góla dal fiùm Colorado.
La capitàl l'è Phoenix cun Tucson, Flagstaff, Yuma e Mesa atri sità impurtànti. Al sò guvernadōr, da 'l 2015, 'l è 'l republicàṅ Doug Ducey. In dal stat a gh'à la péna 'd mòrt ch'la vîṅ fata cun dgl'iniesiòṅ ad vlèṅ a part quànd al cundanâ al sarnìs invéci a 'l sò pòst la cambra a gas.
Al clima dla sò mità meridiunàla, in du a s cata anc la Monument Valley, 'l è deśèrtic. La sò ecunumìa la pōl cuntàr su la cultivasiòṅ dal cutòṅ, su 'l turìśum e su l'estrasiòṅ dal ram.