Alabàma
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
'L Alabàma (a s lèś [ˌæləˈbæmə] in Ingléś, scólta'l chè) 'l è 'n stat dal sud di Stat Unî ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1819. Al sò mòt in latìn 'l è „Audemus jura nostra defendere“ (A giurém ad difénd'r i nòstar dirìt).
La sò capitàl, e secónda sità dal stat dòp Birmingham, l'è Montgomery. Àtri sità impurtànti, ch'i pàsan tuti i sènt-mila abitànt, i èṅ Mobile e Huntsville. 'L Alabàma al gh'à ssanta-sèt cuntèi e quatarsènt-sinquànt'òt cumùṅ. La sò pupulasiòṅ, divìśa fra 'n 68.5% ad biànc e 26.2% ad négar, l'è 'd quàtar migliòṅ e òt 'd abitànt a 'l incìrca par na superfìsi ad 135.765 km².
Al cunfìna a nòrd c'n al Tennessee, a èst cun la Geòrgia, a sud cun la Flòrida e c'n al Gōlf dal Mèsic e a òvest c'n al Missisìpi. Al sò guvernadōr, da 'l 2011, 'l è 'l republicàṅ Robert J. Bentley. 'L è da 'l 1980 che chè a vins sèmp'r al candidâ presidènt dal GOP.
Da sèmp'r un stat ad cuntadèṅ (òṅ di sò scutmàj 'l è Al stat dal cutòṅ), 'l Alabàma 'l è famóś p'r i sò brustlèṅ americàṅ, par la lavurasiòṅ dla légna e par 'l alevamènt di bóv e di pui. Sót-tèra a gh'è dimóndi carbòṅ, petròli e gas méntar 'l indùstria dal fèr l'è andàda in criśi in dal cōrs dal XX sécul.
In dal stat a gh'è la péna 'd mòrt, fata cun dgl'iniesiòṅ ad vlèṅ o sinò cun la scrana lètrica.