Lunbardie stôrica
St’artéchel ché ’l é stê scret int la koinè Emijana. |
La Lunbardie stôrica l’é cal teritôri ch’al é cunsidrê storicamaint lunbêrd par cultura, laingua, stôria o guêren.
Al cunprènd la regioun Lunbardie ’d incau, l’Emeja, al Piemount, pêrt dal Trentein, dal Vènet, dla Xvesra e la Liguria. Queidon aj zonta pur la Rumagna.
Lunbardie linguestga
modificaEl têr indov as dscoar lunbêrd incau ej en:
- La regioun Lunbardie (sainsa dal Êit Mantvan, al Caxalasch es al Ultrapô pavaix)
- Al Cantoun Ticein
- El val lunbardôfen dal Grixoun
- Val Bargaja
- Val Calanca
- Val Mxulseina
- Val Puscêv
- Val Sursèt (storicamaint)
- El val lunbardôfen dal Trentein
- Val ed Soul
- Zôna dal Lêgh ed Garda (dialèt gardexan, str’el pruveins ed Brèsa, Varouna e Traint)
- Nuêra
- Val d Ôsla e la pruveinsa ’d Varbagna.
Aj s dscoaran dialet ed tranxisioun ed grèma clasificasioun a:
Al lunbêrd l é na laingua gal-italga es el laigv pió axveini en al piemuntaix e al emijan.
Toti el têr dla Lunbardie linguestga ej en stê dedsoata dl’influjainsa dla Lunbardie d incau par ân.
Apartgnainsa dl’Emeja
modificaAl teritôri emijan l é stê guarnê de i lunbêrd par ân: Rèz, ciamè fin a l’unitê dal stê itajan Rèz ed Lunbardie, al eira cunsidrê in tot e par tot na sitê lunbêrda.
Str’el tastmugnans dl’Etê ’d Mêz al frè Selinbain d Adam (1221-1288), ed Pêrma, ’l à druvê ’n gran repertôri ed cont in latein, in duv al ciama la têra de indov a veign cn al nom ed Lunbardie, e al s defines de par lo lunbêrd.
Al fiom Pô, anch in di trat ch’i en emijan, al gniva ciamê Pô ’d Lunbardie.