Lunbardie stôrica

(Reindirizzamento da Lunbardî stòrica)
St’artéchel ché ’l é stê scret int la koinè Emijana. Emijan

La Lunbardie stôrica l’é cal teritôri ch’al é cunsidrê storicamaint lunbêrd par cultura, laingua, stôria o guêren.

Al cunprènd la regioun Lunbardie ’d incau, l’Emeja, al Piemount, pêrt dal Trentein, dal Vènet, dla Xvesra e la Liguria. Queidon aj zonta pur la Rumagna.


Lunbardie linguestga modifica

El têr indov as dscoar lunbêrd incau ej en:

 
In duv as dscoar al lunbêrd.
  • La regioun Lunbardie (sainsa dal Êit Mantvan, al Caxalasch es al Ultrapô pavaix)
  • Al Cantoun Ticein
  • El val lunbardôfen dal Grixoun
    • Val Bargaja
    • Val Calanca
    • Val Mxulseina
    • Val Puscêv
    • Val Sursèt (storicamaint)
  • El val lunbardôfen dal Trentein
    • Val ed Soul
  • Zôna dal Lêgh ed Garda (dialèt gardexan, str’el pruveins ed Brèsa, Varouna e Traint)
  • Nuêra
  • Val d Ôsla e la pruveinsa ’d Varbagna.

Aj s dscoaran dialet ed tranxisioun ed grèma clasificasioun a:

  • Turtouna
  • Piaxainsa
  • Mantva
  • Ultrapô pavaix
  • Val ed Non (faursi ladein, mo par çêrt ed tranxisioun)

Al lunbêrd l é na laingua gal-italga es el laigv pió axveini en al piemuntaix e al emijan.

Toti el têr dla Lunbardie linguestga ej en stê dedsoata dl’influjainsa dla Lunbardie d incau par ân.

Apartgnainsa dl’Emeja modifica

Al teritôri emijan l é stê guarnê de i lunbêrd par ân: Rèz, ciamè fin a l’unitê dal stê itajan Rèz ed Lunbardie, al eira cunsidrê in tot e par tot na sitê lunbêrda.

Str’el tastmugnans dl’Etê ’d Mêz al frè Selinbain d Adam (1221-1288), ed Pêrma, ’l à druvê ’n gran repertôri ed cont in latein, in duv al ciama la têra de indov a veign cn al nom ed Lunbardie, e al s defines de par lo lunbêrd.

Al fiom , anch in di trat ch’i en emijan, al gniva ciamê Pô ’d Lunbardie.