Tomás Milián
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Tomás Quintín Rodríguez Milián, cgnusû méj cuma Tomás Milián (L'Avàna, 3 ad Mars dal 1933 - Miami, 22 ad Mars dal 2017), 'l è stâ 'n atōr, senegiadōr e cantànt cubàṅ naturaliśâ americàṅ e itagliàṅ (da 'l 1969).
In dla sò caréra 'l è dvintâ famóś p'r i sò film pulisiutésc girâ in di an Stanta e Utànta in du 'l à fat al persunàǵ dal maresiàl Nico Giraldi e dal delinquènt er Monnezza (al Rusc). In dal 1980 'l à vins un Nàstar 'd Argìnt par la pelìcula La luna mént'r in séguit 'l à recitâ anc in soquànt telefìlm cuma Miami Vice, La signora in giallo, Oz e Law & Order - I due volti della giustizia.
Bisesuàl dichiarâ, 'l è stâ spuśâ da 'l 1964 cun la Margherita Valetti ch'al gh'à dâ 'n fiōl, Tomaso Milian Jr.. Milián 'l è mòrt in dla sò cà 'd Miami a utànta-quàt'r an par 'n ìctus.
Biugrafìa
Nâ a Cuba al 03.03.1933 a 3 óri e 33 minùt dòp meśanòt, da ragàs Tomás 'l è custrét a scapàr via da l'ìśula dòp al cōlp ad stat ad Fulgencio Batista. Rivâ in Flòrida al stùdia teàt'r a Miami par pò andàr a star a New York laurànd a Broadway. A la fiṅ di an Sinquànta, cun sōl sinc dòlar in bisàca, al riva in Itàglia in du 'l taca na caréra da atōr par di regìsta cuma Mauro Bolognini, Alberto Lattuada, Luchino Visconti e Pier Paolo Pasolini.
In dal 1969 al gira 'l sò prim film par Lucio Fulci, al dramàtic Beatrice Cenci, pò al lavóra c'n al regìsta rumàṅ anc in Non si sevizia un paperino, śal pamphlet cun la Barbara Bouchet e la Florinda Bolkan ambintâ in Basitàglia, e 'l western I quattro dell'apocalisse cun Fabio Testi.
In di an Stanta Milián, ardupiâ par Ferruccio Amendola, al s davśìna a 'l cìnema pupulàr e 'd gènar laurànd in soquànti pelìculi 'd Umberto Lenzi e girànd di tìtui cult cuma La polizia accusa: il Servizio Segreto uccide ad Sergio Martino, Roma a mano armata cun la Maria Rosaria Omaggio, Il giustiziere sfida la città (faghénd un persunàǵ ciamâ Rambo sèt an prima 'd Sylvester Stallone), Milano odia: la polizia non può sparare e La banda del gobbo. In dal 1976 al gira 'l cumèdi 40 gradi all'ombra del lenzuolo cun l'Edwige Fenech e Pazzi borghesi par Claude Chabrol. In séguit al tórna a lauràr in dal cìnema impgnâ insém a 'l parmśàṅ Bernardo Bertolucci e 'l fraréś Michelangelo Antonioni in mèś a 'n squantèr'n ad film ad Bruno Corbucci cuma Squadra antiscippo, Squadra antifurto, Assassinio sul Tevere, Delitto al ristorante cinese, Delitto sull'autostrada, Delitto in Formula Uno e Delitto al Blue Gay, in du 'l fà 'l maresiàl Nico Giraldi. Cun Il trucido e lo sbirro dal 1976 al dà vita anc a 'l persunàǵ 'd Er Monnezza, un vilàṅ ch'l è bòṅ sōl ad tiràr dal madóni in dialét rumàṅ.
Da la fiṅ di an Utànta 'l à laurâ anc a Hollywood girànd di film cun Abel Ferrara (Oltre ogni rischio dal 1989), Tony Scott (Revenge - Vendetta dal 1990), Sydney Pollack (Havana dal 1990), Oliver Stone (JFK - Un caso ancora aperto dal 1991), Steven Spielberg (Amistad) dal 1997) e Steven Soderbergh (Traffic dal 2000).
Filmugrafìa
- 1959 - La notte brava, regìa ad Mauro Bolognini
- 1960 - Il bell'Antonio, regìa ad Mauro Bolognini
- 1960 - I delfini, regìa ad Francesco Maselli
- 1961 - L'imprevisto, regìa 'd Alberto Lattuada
- 1961 - Laura nuda, regìa ad Nicolò Ferrari
- 1961 - Un giorno da leoni, regìa ad Nanni Loy
- 1961 - Giorno per giorno, disperatamente, regìa 'd Alfredo Giannetti
- 1962 - Boccaccio '70 - epiśòdi Il lavoro, regìa ad Luchino Visconti
- 1962 - Il disordine, regìa ad Franco Brusati
- 1962 - La banda Casaroli, regìa ad Florestano Vancini
- 1963 - Il giorno più corto, regìa ad Sergio Corbucci
- 1963 - Ro.Go.Pa.G. - epiśòdi La ricotta, regìa ad Pier Paolo Pasolini
- 1963 - L'attico, regìa ad Gianni Puccini
- 1963 - Mare matto, regìa ad Renato Castellani
- 1964 - Gli indifferenti, regìa ad Francesco Maselli
- 1965 - Io uccido, tu uccidi, regìa ad Gianni Puccini
- 1965 - Le soldatesse, regìa ad Valerio Zurlini
- 1965 - I soldi, regìa ad Gianni Puccini
- 1965 - Il tormento e l'estasi, regìa ad Carol Reed
- 1966 - Madamigella di Maupin, regìa ad Mauro Bolognini
- 1966 - El precio de un hombre, regìa 'd Eugenio Martín
- 1967 - Faccia a faccia, regìa ad Sergio Sollima
- 1967 - Se sei vivo spara, regìa ad Giulio Questi
- 1967 - La resa dei conti, regìa ad Sergio Sollima
- 1967 - Sentenza di morte, regìa ad Mario Lanfranchi
- 1968 - La lunga notte di Tombstone, regìa ad Jaime Jesús Balcázar
- 1968 - Banditi a Milano, regìa ad Carlo Lizzani
- 1968 - Corri uomo corri, regìa ad Sergio Sollima
- 1968 - Ruba al prossimo tuo, regìa ad Francesco Maselli
- 1969 - Tepepa, regìa ad Giulio Petroni
- 1969 - Dove vai tutta nuda?, regìa ad Pasquale Festa Campanile
- 1969 - Beatrice Cenci, regìa ad Lucio Fulci
- 1970 - O' Cangaceiro, regìa ad Giovanni Fago
- 1970 - I cannibali, regìa ad Liliana Cavani
- 1970 - L'amore coniugale, regìa ad Dacia Maraini
- 1970 - Vamos a matar, compañeros, regìa ad Sergio Corbucci
- 1971 - La vittima designata, regìa ad Maurizio Lucidi
- 1971 - Fuga da Hollywood, regìa ad Dennis Hopper
- 1972 - Un uomo dalla pelle dura, regìa ad Francesco Prosperi
- 1972 - La banda J. e S. cronaca criminale del Far West, regìa ad Sergio Corbucci
- 1972 - Non si sevizia un paperino, regìa ad Lucio Fulci
- 1972 - La vita, a volte, è molto dura, vero Provvidenza?, regìa ad Giulio Petroni
- 1973 - Il consigliori, regìa 'd Alberto De Martino
- 1973 - Ci risiamo, vero provvidenza?, regìa ad Alberto De Martino
- 1974 - Squadra volante, regìa ad Stelvio Massi
- 1974 - Milano odia: la polizia non può sparare, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1974 - Il bianco, il giallo, il nero, regìa ad Sergio Corbucci
- 1975 - La polizia accusa: il Servizio Segreto uccide, regìa ad Sergio Martino
- 1975 - I quattro dell'apocalisse, regìa ad Lucio Fulci
- 1975 - Il giustiziere sfida la città, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1975 - Una donna da uccidere, regìa ad Yves Boisset
- 1976 - 40 gradi all'ombra del lenzuolo, regìa ad Sergio Martino
- 1976 - Roma a mano armata, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1976 - Squadra antiscippo, regìa ad Bruno Corbucci
- 1976 - Pazzi borghesi, regìa ad Claude Chabrol
- 1976 - Il trucido e lo sbirro, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1976 - Squadra antifurto, regìa ad Bruno Corbucci
- 1976 - Liberi armati pericolosi, regìa ad Romolo Guerrieri
- 1977 - Il cinico, l'infame, il violento, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1977 - La banda del trucido, regìa ad Stelvio Massi
- 1977 - Messalina, Messalina!, regìa ad Bruno Corbucci
- 1977 - Squadra antitruffa, regìa ad Bruno Corbucci
- 1977 - La banda del gobbo, regìa 'd Umberto Lenzi
- 1977 - Il figlio dello sceicco, regìa ad Bruno Corbucci
- 1978 - Squadra antimafia, regìa ad Bruno Corbucci
- 1979 - Squadra antigangsters, regìa ad Bruno Corbucci
- 1979 - Rebus per un assassinio, regìa ad William Richert
- 1979 - La luna, regìa ad Bernardo Bertolucci
- 1979 - Assassinio sul Tevere, regìa ad Bruno Corbucci
- 1980 - Il lupo e l'agnello, regìa ad Francesco Massaro
- 1980 - Delitto a Porta Romana, regìa ad Bruno Corbucci
- 1981 - Manolesta, regìa ad Pasquale Festa Campanile
- 1981 - Uno contro l'altro, praticamente amici, regìa ad Bruno Corbucci
- 1981 - Delitto al ristorante cinese, regìa ad Bruno Corbucci
- 1982 - Identificazione di una donna, regìa ad Michelangelo Antonioni
- 1982 - Delitto sull'autostrada, regìa ad Bruno Corbucci
- 1982 - Monsignore, regìa ad Frank Perry
- 1983 - Cane e gatto, regìa ad Bruno Corbucci
- 1983 - Il diavolo e l'acquasanta, regìa ad Bruno Corbucci
- 1984 - Delitto in Formula Uno, regìa ad Bruno Corbucci
- 1984 - Delitto al Blue Gay, regìa ad Bruno Corbucci
- 1985 - King David, regìa ad Bruce Beresford
- 1986 - Salomè, regìa ad Claude D'Anna
- 1987 - Luci lontane, regìa 'd Aurelio Chiesa
- 1989 - Oltre ogni rischio, regìa 'd Abel Ferrara
- 1989 - Gioco al massacro, regìa ad Damiano Damiani
- 1990 - Revenge - Vendetta, regìa ad Tony Scott
- 1990 - Havana, regìa ad Sydney Pollack
- 1991 - Money - Intrigo in nove mosse, regìa ad Steven Hilliard Stern
- 1991 - JFK - Un caso ancora aperto, regìa 'd Oliver Stone
- 1994 - Sonny & Pepper - Due irresistibili cowboy, regìa ad Gregg Champion
- 1997 - Mela e Tequila - Una pazza storia d'amore con sorpresa, regìa 'd Andy Tennant
- 1997 - Amistad, regìa ad Steven Spielberg
- 2000 - The Yards, regìa ad James Gray
- 2000 - Traffic, regìa ad Steven Soderbergh
- 2002 - Washington Heights, regìa 'd Alfredo De Villa
- 2005 - The Lost City, regìa 'd Andy García
- 2005 - La Fiesta del Chivo, regìa ad Luis Llosa
- 2013 - Roma nuda, regìa ad Giuseppe Ferrara
- 2014 - Fugly!, regìa 'd Alfredo De Villa