Nôt

Artécol in dialèt arzân

Nôt o mezanôt (nord o settentrione o mezzanotte in italiân), l'é ûn di quâter pûnt o diresiòun cardinêl. L'é l'incuntrâri dal mezdé e a piòmb a matèina e sîra. Int la cultûra ocidentêla, Nôt l'é al pûnt cardinêl pió impurtânt druvê (in môd cêr o in môd lôgich) per stabilîr ch' al j êtri diresiòun.

Pûnt cardinêl
nôt nôt-matèina matèina mezdé-matèina mezdé mezdé-sîra sîra nôt-sîra

La Nôt geogrâfica l'é la diresiòun vêrs la pêrta êlta ed la Tèra in dó la gîra dintōrna al só âs, ciamê Pôlo ed la Nôt (Polo Nord in italiân). Al Pôlo ed la Nôt as câta int l'Artide. Al nord magnètich l'é la diresiòun vêrs al pôlo nord magnètich, ch' as câta a 'na distânsa bèin precîşâ dal Polo Nord geogrâfich. L'è la diresiòun a mansèina ed chi quêrda vêrs matèina e a dréta ed còl urientê vers sîra.

Int al fôli antîghi ed la Scandinavia a gh'ēra un nanèin més a Nôt ch' al tgnîva só al quarciòun: Norðri.

Stôria ed la parôla

La parôla settentrione la deşvîn dal latèina septem triones, oséia "sèt bō" (sette buoi in italiân), parôli che j antîgh Rumân a druvêven per sgnêr al sèt e-stèli ed l' Ōrsa Magiōr, cun còst a spieghêven al muvimèint lèint che fân al strèli dintōren a la Strèla ed la Nôt. Da còst l'urégin ed la parôla settentrione, oséia "nôt".

Al nord magnètich

Al pûnt Nôt Magnètich l'é 'na diresiòun ch' la câmbia. Difâti sté Nord al câmbia ed 7' a l'ân. Incō al VAR (Variation angle) oséia al cambiamèint ed l'ângol l'é cumpâgn a 3°. Cla diresiòun ché l'é druvêda int i strumèint insém a j aparèc e insém al nêvi.

Vōş coleghêdi

• Rōşa di vèint

Nôta: cla pâgina ché l'é stêda fâta cun la tradusiòun ed Nord trâta da it.wikipedia.org.
Guêrda la stôria ed la pâgina uriginêla per cgnòser l'elèinch 'd j autōr.