Canzòun mudnésa
Artéccol in dialètt mudnés
Cun canzòun mudnésa as stà ad indichèr tót i canzòuni scrétti in dal dialatt mudnés.
In di àn adrê modifica
Vést ch'ai mudnés agh piès dimòndi cantèr, in dal tèimp i an fat soquànt canzòuni in dialètt; purtròp nisùn l’à mai scrétt i tést, e qui pió vèci agh è al résch ch’i sparéssen.
I cànt mudnés i én ed qualitê diferèint, a secònda ch’i vìnen dla muntàgna, in-dóv agh éren in prevalèinza di canzòun da balèr, o ch’i vìnen dla pianùra, in-dóv él canzòuni i éren in prevalèinza cantèdi dai còr.[1]
Di cant dla muntàgna (al Frignàn) agh è da arcurdères ed L’inglésa (al pió cgnussû) , Am voi marider e Chi bussa; agh én di grópp, com ad esèimpi Il Contemporaneo, ch’i van a drê incòra adèsa a tgnìr in vétta chi cant chè, e i sòunen in di fésti di paés e dal sitê.
Di cant ed la pianùra agh è da tgnìr a mèint sovratót La Ghirlandèina, la canzòun mudnésa per definiziòun: l’è dvintèda un di simbòl dla zitê, se non un ìnn vér e pròpri: la sô versiòun pió famósa l’è quela cantèda da Luciano Pavarotti. Agh è anch da arcurdères ed cant com La féra ed San Zemiàn, Modna at voi bein, La Mariuleina e di etri; a tgnìr in vétta tótta sta tradiziòun chè agh pìnsen di còr com La Ghirlandeina e La Secchia.
Al dè d'incô modifica
Al dialett mudnés l’è ste druvê soquanti volti anch in di canzòuni dal dè d’incô:
Coro delle mondine modifica
Al Coro delle mondine l’è un còr ed la sitê ed Nóv ed sóli dònni, ch’i gh’àn in comùn d’esèr stèdi mundèini in di tèimp adrê.
I cànten di cant anch in dialètt, ad esèimp la canzòun Se vedeste i mundarìs ed l’album cun l’istèss namm, ma anch La tina e di ètri; Se vedeste i mundarìs e i dû album I canti della bassa 1 e I canti della bassa 2 i én a metê in dialett mudnés e metê in dialett mirandulés.
Francesco Guccini modifica
Francesco Guccini l’è un di (se non al) pió importànt cantànt italiàn.
Nê a Mòdna, l’à vissû da putèin a cà di non a Pèvna, da ragazòl a Mòdna, da ragàz a Bulàgna e da grànd incòra a Pèvna, fin al dè d’incô. Quest as vadd anch in dal dialètt cal dróva in di sô canzòuni: un mudnés un poch imbastardî dal dialett pavanés (ch l’è una qualitê dal bulgnés).
Di canzòuni in dialètt al l’à scrétt Al trést (in dl’album Due anni dopo), La ziatta (in dl’album Ritratti; la canzòun uriginèla l’è ed Serrat, in spagnòl, un cant malincònich cun una cadèinza impusébil da fèr in italiàn, ma ch’invézi l’è gnùda benissém in dialett), La fiera di San Lazzaro (cant tradiziunèl, dl’album Opera Buffa) e La Genesi (in italiàn, ma ch’la pèrla d’un sgnór cun la bèrba bianca d’antica urégin mudnésa da la pèrta ed sô mèdra ch’ogni tànt al dis un quel in dialett; seimper ed l’album Opera Buffa)
Pierangelo Bertoli modifica
Pierangelo Bertoli l’è un di pió cgnussû cantautór italiàn, e anch un di prémm. Nê a Sasól, oltre a soquant di pió bèli canzòuni in italian, al l’à scrétt un album intér in dal dialett ed Sasól, S'at ven in meint; lè deinter agh én 13 canzòuni, ad esèimpi Alete e al ragasol, L’ot ed setember, Iachem e di etri.
Dimòndi alghê a la sô tèra, al l’à scrétt anch di eter cant in dialett, Fer l'amaur (ed l’album Certi momenti), Prega Crest e La bala (tót e dô ed l’album Eppure soffia)
Modena City Ramblers modifica
I Modena City Ramblers én, sèinsa alcun dóbi, al grópp che pió di tótt l’à fat cgnósser al mand al dialett mudnés; la sô musica l’è fata da un mis’ciòun ed folk irlandés, rock e un basamèint emiliàn. I an scrétt na móccia ed canzòuni in dialett, che cun la sô imediatèssa, al sô picèr cum un martèl al fà rivèr méi al mesag’ ch’i Modena City Ramblers vólen fer passèr, e l’è pió cèr dl’italiàn quand i cànten dla lór tèra, l’Emélia.
Al canzòuni in dialett i én Tant par tachèr, Delinqueint ed Mòdna, I funerali di Berlinguer, The great song of Indifference (ed l’album Riportando tutto a casa), Al dievel, La fola dal Magalas (ed l’album La grande famiglia), La fiola dal paisan, A gh'è chi g'à (ed l’album Raccolti), Al fiómm, La fòla ed la sira (ed l’album Viva la vida, muera la muerte!), La stagioun di delinqueint (ed l’album Dopo il lungo inverno) e S'ciòp e picòun (ed l’album Sul tetto del mondo).
Cisco modifica
Vec’ cantànt di Modena City Ramblers, Stefano ""Cisco" Bellotti l’à fat un pèr ed désch da per lò. Nê a Chèrp, in dal só album Il mulo al l’à scrétt in dialett la canzòun Olmo, dimòndi dólza, dedichèda al sô putèin Ettore Olmo Bellotti, e Onda granda, un cant rivoluzionàri.
Al Festival ed la canzòun in dialatt mudnés modifica
A Mòdna, in Piàza Grànda, tót i àn in istê agh è al Festival ed la canzòun in dialatt mudnés (in italiàn Festival della Canzone dialettale modenese[2]), ch'l'è bèle rivê a la dodzésma ediziòun in dal 2010.
Tót i an igh van soquànt cantànt, ch'i gh'àn da cantèr di canzòuni nóvi ed esclusivamèint in dialètt. Al spetàcol l'è tgnû drê dal còmich Graziano Grazioli, ch'l'è anch quèl ch'l'à inventê al festival. Tót el vòlti agh è nahc un special guest, un cantànt famós ch'al vin cóm òspit d'unór in dla rassàgna.
Ala fin dl'evèint i fan sèimper gnir fóra al CD con tótti i canzòuni ch'i an cantê apòsta per al festival.