Buṣanèla

C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân

Buşanèla (Busanella in italiân) l'é 'na frasiòun dal cmûn ed Carpnèida, ind l' Apenèin arzân in pruvîncia ed Rèz. Buşanèla a 's câta int al bacîn dal Treṣnêr e la se ṣlêrga fîn al fiânch dal mûnt Frumblêra. Al só teritôri l'é traversê da la strêda dal Cerēto. Adèsa la frasiòun la s' es ciâma Sân Biêṣ, dal nòm ed la cēṣa parochiêla. La frasiòun cun i bōregh la gh' à in tót 170 abitânt cîrca.

Stôria

Buṣanèla l'é numinêda per la préma vôlta int al 1240. Sòta al Duchêt ed Rèz d' j Este l'é fèdev dal cûnt Orazio Malaguzzi, parèint cun Ludovico Ariosto e dôp a dal j êtri faméj nôbili, tra còsti còla di Benedetti ed Fivisân, cme scrét ind la spiegasiòun ché sòta fâta ind al Setsèint da Ludovico Ricci. La cēṣa ed Sân Biêṣ la nâs cme dipendèinta da la Pēv ed Sân Vitêl ed Carpnèida, e incòra int al XVI sècol l'an riṣûlta mìa dutêda ed la vâsca dal batèz.

Bōregh dal teritôri ed Buṣanèla

Busanèla – bōregh céch ch' al dà al nòm a la frasiòun
Sân Biêṣ – l'é insém a un muntarôt ch' la guêrda tóta la valêda dal Treşnêr, la gh'à 'na cēṣa parochiêla dal XIII sècol cun unî i fabrichêt
Pignèdel – bōregh céch fât d'antîghi cà, soquânti arfâti da pôch
Cntigâl – bōregh céch dóve a gh'é 'na caratérestica cà a tòr dal XV – XVII sècol
Carbògna – gróp ed cà quêṣi tóti ed la fîn dal XX sècol
Frumblêra – al bōregh l'é un gróp dimòndi céch ed cà da cuntadèin ind la séma dal Mûnt Frumblêra, in 'na puṣisiòun ed bèla vésta. Da antîgh documèint ed la badéia ed Marôla a s'é pinsê che in cla zôna ché a sìa nasû al Grâna
Côsta ed Po

'Na spiegasiòun dal Setsèint

Buṣanèla la vîn spieghêda acsé da Ludovico Ricci int al 1738:

«

Busanella, Contea, Giurisdizione e Comune sotto il Ducato, la Diocesi e l'Archivio di Reggio. Ha per confine le Giurisdizioni a Levante Carpineti, Mezzogiorno di Pontone, ponente di Fellina, Settentrione di San Donnino di Marola, e di Fellina. ha la propria Adunanza di Reggenti, e una parrocchiale col titolare S. Biagio figliale della Pieve di Carpineti. È feudo della Casa de' Benedetti di Fivizzano Stato di Firenze. è posta nel monte, ed è distante da Reggio 18 miglia, da Modena 27. Ha una popolazione di 76 abitanti»

Fotograféi

Cēṣa ed Sân Biêṣ
Facêda ed Sân Biêṣ
Âbsida
Pignèdel cun la Prēda ed Bişmântva
Pignèdel

Materiêl pr'andêregh in fònda

(manca)Bibliografia ed opere di riferimento:

Celide Masini - La pieve di San Vitale a Carpineti - Bologna : Nuova Alfa, 1990.
Nerio Artioli - Le mense d'altare "matildiche" di Toano, Marola e S. Vitale di Carpineti - Estr. da "Atti e Memorie della Deput. di storia patria per le antiche Province modenesi", serie IX, vol. III, 1963. - Modena : Stabilimento Poligrafico Artioli, 1963.

Nôta: cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da Busanella trâta da it.wikipedia.org.
Guêrda la stôria ed la pâgina uriginêla per cgnòser l'elèinch 'd j autōr.