Ulderico Zilocchi

Cl' artécol ché l' è scrét in Arzân

L’umorîşem popolêr e al macèti.

În dimòndi 'l persòuni che, in 'na quêlch situasiòun, a fân vedér d’ avèir ‘na vèina umorésta; in generêl sté umorişem al tîren fōra apèina a ghé l'ucaşiòun, cme ‘na gîta turéstica, in dó ciaschedûn al fà dal só ‘d mèj per tgnîr alēgher la cumitîva, òpor in tèimp ed festegiamèint ed persòuni chêri, in dóv' al spirît as prepêra a ‘n’ alegría cunfurtêda dal magnêr bòun , mó, préma 'd tót, dal vèin bòun e generōş. In soquânti persòuni invēci l' umorîşem l’é un elemèint stâbil dal caratêr. In ògni mumèint a sân colurîr al discōrs cun batûdi in dóv' a vîn fôra un umorîşem bèin indvinê ch’al divertés e ind l' istès tèimp al mànda fôra ‘na cârica ed simpatéia. J în, in fònda, di pajasòun che a vōlen bèin a la véta, e al lōr otimişém a i rènd ed ‘na cumpagnìa alēgra. Mó cusché al ‘n vōl mìa dîr ed tōr ed souvravía j aspét negatîv ed la véta, ânsi pròpia sté persòuni a sân, cun al sō batûdi spiritōsi e che ind al mèinter a tōşen in gîr, rènden ridècol sertûn pr’ al brōti abitódin. L’é cgnusû, infâti, che l' umorîşem tânti vôlti l’é un’ êrma bòuna cûntra ai bròt vési e a l’j ingiustésij socêli. Al seròv pó a l’ j ingènev e a j imbalsê pr’ èser pió sgâg cûnt'r al trâpli di fûreb e per fêr dal toringîr in sém ai pigâs e in sém ai pôver de spérit. J în, in fônda, j inventōr dal barzalèti che, cuntêdi cun bravûra, as fân pasêr mumèint in alēgra. Un tèimp, quând al teâter popolêr, osèja còl dal cumpagnèi recitânti, l’avîva i sō pasiunê ind i divêrs gróp sitadèin, mó spêce ind i paèis e ind al parôchi 'd campâgna, la fêrsa finêla, ch’ la duvîva cunfurtêr i spirît scunsulê da i "fâcil" drâma strâpa cōr, la gnîva despès cunsgnêda a sti gustôs e brilânt pajasòun, che cun al dêr vèina a la lōr fantaşèia saîven fêr dal vôlti ôpri, che recitêdi ind al dialèt dal pôst, ēren davèira divertèinti. In sertûn al góst ed la réma l’ ēra têla d’ invujêr a compòner al famôsi "sirudèli", scréti ânca còsti ind al dialèt dal pôst, despès pugêdi in sém a di fât o quèl capitê ed savōr ridécol in dóv' as ciapevèn ed mîra prèma ed tót al j aventuri ed tîpo şbuchê. A di êter égh piasîva scréver filastrôchi o tōr in gîr cansòun ed môda. La nômina di sté umorèsta, a dgiòm acsé dal pôpol, l'ēra difécil ch'la fós andêda d’ed là dal quartêr o dal bôregh in dó stêven ed cà, invēci al sō invensiòun e in particolêr môd al barzelèti àn varchê j istès cunfîn ed la pruvîncia cun al rişèster dal vôlti, pr’ al j-uriginêli pinsêdi , al cunsóm dal tèimp. Chi pôch ch' àn avû ‘na sicûra popolaritê la dēven préma ed tót al fât d 'èser stê dal vèiri e prôpi macèti, che, p'r al sō môd bizâr ed vistîr e al fêr da pajsòun, cun pinsêdi davèira straordinâri, àn savû fêr nasêr interèsi e sempatía fra tóta la gînta.

Quând l’é dvintê “Zilòch”.

Cla pagîna ché la vōl gióst arcurdêr óna de ste simpâtichi macèti, che per divêrs ân l'à fât redèr j arzân cun al sō pinsêdi uriginêli, mó préma ed tót p'r al sō batûdi vnêdi da un umorîşem davèira inteligînt. As trâta logicamèint d' Ulderico Zilocchi, oséia Zilòch, un personâg che, a tânt ân da la só môrt, a dimòndi égh piês arcurdêr cun al cuntêr al sō avintûri cômichi. A vròm prèma ed tót vedèr in môd cûrt sta curiōşa figûra d' umorésta ind la só amzûra umâna. Ulderico Zilocchi l'ēra nasû al 26 zógn dal 1893 a Sàn Mavrèsi, 'na fraziòun dal Cmûn ed Rèz, da 'na famèja ed mudèsti cundisiòun cunômichi. La mêdra dòna ed cà, al pêder capmèister muradôr, profesiòun in dó l'ēra stê inviê ânch al fiòl. Al dō surèli, Ernèsta e Giólia, tóti dō pió ansiâni dal fradèl dêven 'na mân a parzêr i cûnt ed la faméja, cun al lavurêr in qualitê ed braciânti agrecóli. Ló l'à cgnusû dòunca tót al scumditê che, a chi tèimp là, turmintèven quêşi tót i zōven d' urègin operâia e cuntadèina, che ariusìven, ògni tânt, a şluntanêres da cla situasiòun fiacânt cun al cumbinêr dal festèini in dóv' as balêva al sòun ed 'na chitâra e d'un mandulèin. Quând an gh’ ēra ed mèj da fêr, i zōven e al ragâsi as catêven in ‘na quêlch cà, in quî che gnîven ciamê i "filôs", in dóv' as fêven divêrs zōgh, e int al gróp as fêva nutêr sèimper quelchidûn che l'ēra bòun a invalurîr la sirêda cun alēgri pinsêdi cundîdi cun dal frêşi spiritôsi che fêven réder tót. Ûn ed cuisché l'ēra prôpia Zilòch. Al ragâsi a 'gh dgîven dèspes: « Tégh, an ‘s môr mìa ed malicunía ». La sîra, quând al turnêva dal lavōr, l' an andêva mìa subét a cà a sèina, mó al gh’ îva l’abitòdin ed fêr tâpa ind al cèinter ed la burghêda in dó 's égh fêva d’atōrna j amîgh, che 'l vdîven impgnê a cuntêr divertèinti sturièli. Bişògna dîr che se l’avès avû la pusibilitê de studiêr l’aré certamèint prû dvintêr un ôtim colaboradōr ed giurnêl umoréstich. Purtrôp an n’ é mìa stê pusèbil catêr gnînto in sém a l’urégin dal só prémi pinsêdi. Còst l'é dê dal fât che ind j ân ed la só gioventó an n’ ēra mìa incòra 'l popolêr « Zilòch », che al batûdi pió interesânti as e-sarpagnêven a la svêlta. D'êtra pêrt, j amîgh che l’àn cgnusû ind al peréiod, s’al cûnten cme un elemèint dimòndi alēgher, mó abâsta sèri, che al rifiutêva al spacunêdi ed catîv gòst che dèven dân. Zilòch an n’à mai druvê batûdi şbucalêdi magâra cun parôli indecèinti p'rutgnîr in manēra un facîl efèt umoréstich. La surèla Ernèsta, per eşèimpi, l’arcudêva ‘d an avèirel mai sintû biastmêr. L’ēra in fònda un òm bòun e generōş; quând j amîgh égh dgîven che al só umorîşem i divertîva dimòndi, ló al gh'è dgîva: “Vdîv, a gh’ é dimòndi persòuni che an pōlen mìa andêr a teâter o al cínema perché an gh’àn mìa i sôld: alōra mé a fâgh dal mé dmèj per divertîri l’ istès. In fònda, l’è tóta gînta ch’ la lavōra e ch' arén pió ed chi êter al dirét d’andêres a divertîr”. Al vrîva bèin dabòun a la gînta comûna e l’ ēra cuntèint quând a’gh la cavêva arsrenêr quêlch amîgh ch’ l’ ēra ind i pinsêr o al gh’îva di despiaşèir ed faméja. La só natûra, dimòndi umâna, a l’ îva purtê a èser ativêsta ind al partî socialésta, e ch’ al gh’é armês fedêl fîn a j ultèm dé dla só véta. Al dgîva sèimper: «A‘gh’òm da tirêr só ‘na socetê cm’ a dîs Camillo Prampolini: ‘na socetê pió giòsta in dóv' j òm as sèinten dabòun fradê; sōl alōra an gh'é srân pió guèri».

La préma guèra mundiêla.

Mó la guèra, da ló tânt rifiutêda, al l’à més sòta. Mandê al frûnt, l' à cumbatû in séma al Mûnt Grâpa: l’ é stêda per ló ‘na tragîca speriĵnsa; mai a l'à bandunê la visiòun ed ch’l’urênd masachêr che l’à scuncertê e ch' al l'à cambiê dal tót. Difâti Zilòch l‘ à cumincê a bèver ind al tèimp ed la só permanèinsa sòta 'l j êrmi. J elemèint che àn cavşê ste vési în stê ed divêrsa natûra; d’ed là pr’imbaciuchîres e per scurdêres i masâcher che dé per dé l’ēra testimòni, ló l’é stê invujê a bèver per difendrès dal frèd da cân, che l'invêren ind la zôna al fà andêr zò al termômeter a 23 grêd sòta zêro. A 's sà che préma d’ògni atâch ufensîv cûnt'r al nemîgh a gnîva dê fōra abundânti rasiòun d’ âneş e acsé imberiêgh, i suldê, afruntêven cun pió curâg i perécol drē arivêr adôs a lōr. A la fîn l’é stê sgnê dal cmandânt ed la cumpagnìa a mandêr avânti al spâc in dó l’à catê l’ucaşiòun ed bèver a só piaşèir. Ste spâc l’ēra mès in ‘na sôrta ed cavêrna che, in ‘na nôt, a gh’é caschê zó l'imbòch a câvsa ‘d un furiōş bumbardamèint. Suplî ind la grôta Zilòch a 'gh l’à cavêda per mirâcol a scampêr grâsia a ‘na fisûra da dóve al ricevîva dl’ària. Per fêres curâg l’îva cumincê a vudêr al butelij ed liquōr. Finalmèint a l’àn purtê in sêlov piotôst imberiêgh e a j amîgh che 'gh fêven i cumplimèint p'r avèirla scampêda, al gh’à dét mèinter al squasêva ‘na butélja: «Ragâs, al ròci dal Mûnt Grâpa în caschêdi zò, mó la grâpa l'am à tgnû só!».

Al tèimp dal fâsio.

Turnê dal frûnt an n’à pió catê 'l quilébrio 'd un tèimp. Al tèimp dal fâsio 'l lavōr ind l'edilésia l'ēra bluchê; despès la dişocupasiòun al l'ublighêva per lòungh peréiod a un ôsi sfursê, che l’ al purtêva, cun destîn, vêrs l'ustaría; per şbarchêr al lunâri al fêva pó divêrs mistêr. Se 'l desgrasiê vèsi ed bèver l’al purtêva pôch a la vôlta vêrs la neclèinsa, a gh'è stê un mumèint che còst al l'à salvê da môrt sicûra. Al fât l'è sucès int al 1936, quând Zilòch, custrèt dal bişògn, l'é duvû andêr a lavurêr in Etiopia in un cantêr ed la Gondrand. 'Na sîra al gh'îva un acsé fôrt bişògn d’ andêr a bèver che al s’é şluntanê per andêr a bèver in 'n' ustaría luntân soquânt chilòmeter. L'é turnê vêrs l'óna dla matèina, mó quând la més al pé ind la barâca e l'à impiê la lûş, as gh’é parê davânti a j ôc 'na bróta sēna: tót j-opérai, cumprèis al câp canēr cun la mujéra, ēren stê scanê da 'na bânda ed gînta armêda. Turnê da l'Africa Orientêla, a s'é disgnê, in ló in môd pió cêr, cól personâg pîn ed fantaşîa, ch’ as duvîva pió avânti invistîr dla pêrt cme ‘na vèira e prôpia macèta. Dèspes as vistîva cun vistî coloniêl se mìa prôpia cun costóm abisîn e al caminêva cun l’andadûra stravagânta. Al gnîva ciamê a di nôs o sèini ch' andêven avânti fîn a la matèina, in dó ló, ch’ al gh’andêva sèimper vistî in môd bizâr, as zibîva in sēni bófi cun di gèst asê mzurê.

J ûltm ân.

Ind j ân dôp la fîn ed la secònda guèra mundiêla, dō cumpagnéi céchi dialetêli àn vrû tōr da la só vèina umoréstica di spûnt, e àn mès ind i progrâma di racuntèin cômic, che piâsiven dimòndi alla gînta. In chi ân lé purtrôp Ulderico Zilocchi l’andêva sèimper pió in fônda cun al só vèsi e per còl an gh’ l’à cavêva mìa a catêr da lavurêr. La mujēra l’ēra stêda custrèta a separêres. Ló alōra, préma al s’é sistemê in un stambunsèin da só surèla Giòlia, pó l’é stê tôt al Ricôver ed l’Uspèsi. Al 13 novèmber dal 1955, a câvşa ed ‘na caschêda mèinter al gnîva zó dal schêli dôp ch’ l’ ēra andê, cme al fêva tót i dé, a catêr só mêdra, ânca lē ed cà ind al Ricôver, al murîva a l’etê de ssantedû ân. Cun la só môrt a sparîva la pió uriginêla e simpâtica macèta che j arzân àn mai cgnusû. Al giōren dal só funerêl i giurnêl ed la pruvîncia àn dê la giósta impurtânsa, a l’òm che l’îva savû sèimper purtêr ‘na nôta de scèta alegréia ind la véta ed tânta pôvra gînt.

L’umorîṣem ed Zilòch

Cun la véta ed tót i dé

Al portafòj

L'é ‘na dumènica soladèja a la fîn ed mâg, Zilòch ch’ l’é drē guardêr j-amîgh mèinter a zōghen al bôci, tót sudê as chêva la giâca e al la mèt in sém a ‘n murèt luntân da dó l'é a sēder Dôp ‘na mèz’ôra as égh aşvèina un cgnusèint che tót in pèina agh dîs:
«Ulderico, la giâca in sèma murèt éla tua?»
«Sé, perché?»
«Mèinter a stêva a la fnèstra ed ca' mia, a j ó vèst un ragazèt ch'al rughêva ind al sâchi e al t'à tôt al portafòj. Mé agh sûn côrs a drē mó an gh'l'ó mia cavêda a ciapèrel.»
«Ét gh'é côrs adrē? ... Che ferghêda!» E al scòpia in ‘na lònga ridûda.
Cl’êter l’al guêrda maravijê:«Mó come; ét dégh che t'àn ferghê al portafòj e t’ ét réd?»
«A réd perché la ferghêda al l'à ciapêda la ló e mìa mé.»
«Spieghét e dmèj, perché an ‘t capés mìa.»
«Sé, perché al mé portafòj l'ēra dal tót vōd ... Puvrèin ... l'à sèimper patî ed neméia acûta!»

‘Na strâna profesiòun

A Zilòch égh dêven fastèdi quî che, ind al fêr ‘na quêlch profesiòun ed ‘na quêlch qualéfica, finîven ed fêr i sufestichê, e per còl an al guardêven gnân. ‘Na vôlta l’é andê al spurtèl ed ‘n’ ufèsi póblich pr’ utgnîr soquânt documèint ch’a gh’ ēren necesâri. Pr’ al ‘stèsi ragiòun, davânti a ló a gh’êren dō de ste persòuni. L'impieghê, in pió de dmandêr nòm e cognòm, al gh’é dmandêva ânca la profesiòun che fêven. Al prém al gh’à dèt d’èser un tepôgrafo; al secònd un datilôgrafo. Ló alōra, a só vôlta, a stà dmânda al gh’à rispôst ch’ l’ êra un « badilôgrafo ».
«Badilôgrafo?!» al gh’ à dmandê dubiôş l'impieghê «Che râsa ed profesiòun éla mai custaché?»
«Vèdel, la mé profesiòun la ciâpa al nòm dal mecanişem ch’agh fâgh i berlôch!»
«Mó cm’ él fât ste mecanîşem? »
«L'è ‘na spêcie ed cucêr; però al gh'à un mànegh lòngh ed lègn. Nuèter muradôr al ciamòm badîl!».

Cun al regém.

Zilòch l’ēra 'n antifasésta mìa sōl perché l’ēra stê un ativésta dal partî socialésta , mó al l’ēra ânca ind al só carâter, pôst che ló l’udiêva la viulèinsa e la preputèinsa; in pôchi parôli al supurtêva mìa la ditatûra ch'la dêva adôs a la pôvra gînt. Dòunca ló, a só vôlta, al dêva adôs al fâsio ind al môd che al gh’ēra pió adât osèia cun la tôta in gîr, cun la bûrla, e cun la scanfugnêda.

L'itâlia spurtîva

As cûnta che un dé, cun soquânt amîgh, al s’è catê a scultêr un cumési tgnû da un capuriòun dal fâsio, tót ingasê, al ludêva soquânt valōr che al regém a gh'l'îva cavê a mèt'r ind la tèsta dal pôpol italiân. A un cêrt pûnt al s’è fât grând cun al fât che al fâsio l’îva cunvînt al pôpol italiân a èser al pió spurtîv dal mònd. A sta cunsiderasiòun ló, che al discōrs al gh’îva fât gnîr al lât ai calcâgn, l’à dét a ûn di só amîgh che al gh’ēra şvèin:
« L'é vèira còl ch'al dîş, a sòm prôpia un pôpol spurtîv. A iēr, in via Sân Martèin, a j ó incuntrê un gróp ed dòni spurtîvi: i andêven a la limòşna cun la spôrta! ».

Cun i pumpēr

‘Na vôlta i végil dal trâfich stradêl a gnîven ciamê pumpēr perché ind al 1800 a fêven ânca i végil dal fōgh. Al batâli ed Zilòch cun i végil, o 'd mej i pumpēr, în stôrichi, murtifichêr chilōr per ló a vrîva dîr a dêr adôs a la preputèinsa e a la gînta sèinsa filòun 'd la schîna. Difâti al tèimp dal fâsio i pumpēr ēren rispetōş vêrs al j autoritê e vêrs i sgnuròun e mai a 'gh dêven ‘na mûlta. Cun la pôvra gînta invēci ēren preputèint e vilân, a gh’ i ‘n’ perdûneven mìa òna e a i multêven sèimper.

Al semâfer ròs.

Tr' al tânti ativitê ch'l’ à fât Zilòch l’à fât ânca l’urtlân e stóf ed cucêr al carèt l’îva cumprê un sumarèin sêrd. Un dé l’ēra arivê pròpia in sém al cruşíl ed pôrta Sân Pêder, mèinter al semâfer al sgnêva ròs. L’îva serchê ed tirêr al brèj per fermêr l’ êşen, mó còst cuciû cme sân èser j êşen, l’à tirê drét. Al pumpēr ed servési al gh’à dét subét :
«Vó sî in mûlta, perché î traversê la strêda quând al semafêr al sgnêva ròs».
«D'acôrdi, però cmé l’à vèst a j ó serchê ed fermêr la bèstia, mó lē l'é andêda avânti l’istès ... Al sà, a ghé tânti scréti a tâch ai mûr, cme: “ Noi tireremo diritto!”,” Chi si ferma è perduto!” “ Vivere pericolosamente” Fôrsi l'èşen l'arà pinsê ...»
«Bàsta! An cuntêdi mìa dal stòri!» - l’îva tajê cûrt al pumpēr.
«Al guêrda ch' am é imposébil dîr dal stôri, perché mé quând andêva a scōla la mèistra in ch ‘ la matèria lé l'am dêva sèimper quâter».
Al pumpēr in ôca: «Fêm al piasèir ed paghêr la mûlta e andê via ed cōrsa!».
«Mó la cólpa l'é dal sumêr… !» - l’îva rimbechê Zilòch.
«Mè an guêrd mìa còl ch’al sta da mèz al stânghi, mé guêrd còl ch’al sta in sém al carèt!» - Al gh’îva rispôst al pumpēr incòra pió in ôca.
« Chêlma! Chêlma! A pêgh e a vâgh via».
Dôp avèir paghê la mûlta l’ēra muntê in sém al carèt e al s’ēra inviê; mó arivê a la préma véia ed fiânch a l’îva imbuchêda e subét dôp al s’ēra fermê; l’ēra smuntê zó, l’îva tôt via al brèj al sumêr e al l’îva cucê ed fôrsa in sém al carèt; pó al s’ēra més da mèz al stânghi a tirêr vêrs al pûnt ed partèinsa. Quând al semâfer l’à sgnê al ròs al s’è més ed travêrs al cruşîl. Al pumpēr vêst al só intensiòun, l’ēra cōrs là e al l’îva tratgnû pr’ un brâs:
«Desgrasiê! » - al gh’à dét tót ròs dal nervôs - « An vèdet mìa ch’ an spôl mìa pasêr?»
«Dişēl mēgh... ? » - al gh’îva rispôst Zilòch chêlom, chêlom - «Mó mé a sûn da mèz al stânghi. Ch'al pêrla piotôst cun còl ch'l'é in sém al carèt!»

Cun al só vési.

Al sturièli ch’as cûnten insém a Zilòch imberiêgh în dimòndi. Al vèin al li fêva dvintêr alēgher e al só umorîşem al dvintêva alōra e-sploşîv, per còl da la só bòca al batûdi a gnîven fôra a zèt cunténov. La stòria pió cgnusûda l’è sicûr còsta ché :

A só ânca tratgnîrom.

Un dé j amîgh mèinter a schersêven a gh’àn dét che per ló 'l j ustaréi a fêven l’istès arciâm ed còla ed ‘na calaméta mésa atâch a ‘na gòcia.
« No, no, vuêter av e-şbaljê - l’îva prutestê - Mé a sûn un òm ch'a só ânca tratgnîrom... Un giōren a j ó scumès cun mé ‘stès ed pasêr davânti a un' ustaréia sèinsa guardêr dèinter. Bèin, vuêter an n'al cherdî mìa, mó a sùn ‘riuscî. Am arcôrd che quând a sûn rivê davânti a l' ustaréia, cun al cōr ròt, a j ó girê la tésta da cl’êtra pêrta. A j ó tgû dûr! eroicamèint a la tentasiòun! Apèina ch’a l'ó pasêda, am sûn dét: «Bravo Zilòch! A’t mêrit un prémi; a’t pêgh un bicêr!» Alōra a sûn turnê indrē e sûn andê dèinter. Al guâi l’é stê che al vèin l'ēra acsé bòun ch'am sûn premiê pió vôlti. Quând a sûn gnû fôra, però, an só mia come, mèinter a trabalêva a sûn andê a finîr int un giardèin ‘d' na vilèta e ... patatrachete, zò. Dôp un pô arîva ‘na vècia sgnōra sèca cme un ciôld e l’à m’à vêst zachê per tèra, l'arà pinsê ch'am fósa gnû un svenimèint, e alōra l'à incumincê a fêrom ingugnêr di bicirèin ed liquôr. L’è stê al cōlem. Insòma, cla vôlta lé la virtó dal tgnîrem indrē ind al bèver l'é stêda acsé fâta : ch'j àn tgnû purtêrom a ca' in barèla!»

L'arsûra

L’êra ‘na giurnêda pèişa d'istê e per di pió Ziloch l’îva magnê salê dimòndi. La sèi l’as fêva dòunca sintèir in môd insistèint, alōra a la préma ustaréia ch’l’à incuntrê insèm a la só strêda al gh’é andê dèinter cun la şmânia ed bèver. Dôp avèir salutê l'ôst al gh’à dmandê:
«Ch’ al sèinta lò, csa vôlel ciapêr per cavêrom la sèi?»
«An ‘m é mai capitê ed fêr un cuntrât ed cól gèner ché» Al gh’à rispôst l'ôst in imbarâs.
«An ‘s dâga mìa pèina; ch'al déga la céfra.»
«Bèin, se prôpia al gh' tîn, am dâga seisèint frânch.»
«Và bèin!»
L’à tirê fōra i sôld dal portafòj, a gh’j à dê e l’à urdnê quâter butèli. Dôp avèirli vudêdi al n’à urdnê êter quâter. L'ôst l’à şbaldê j ôc da la surpèişa e al gh’à dèt:
«Al sèinta: quânt vôlel per smèter ed bèver?»
«Ch’ am dâga indrē i mê sesèint frânch.»
«Al ciâpa pór i só sôld, altrimènti ló 'm vôda la cantèina!»
Més in sâca i sôld l’è andê fôra bruntlând:
«Che bagiân! Al m'à fât bèver a grâtis!»

A vâgh là dèinter.

‘Na giurnêda la surèla Giólia al l’é andê a catêr e al l’à vêst mêl, al bèver al cumincêva a lasêr al sêgn, al l’à cridê cun ghêrb e la gh’à dét che al só môd ed fêr al la fêva stêr mêl. Ló alōra cun fêr pianglèint :
«Giólia, al só ch'a sûn un dèbol e quând a pèins ch'a gh'ó ste maledèt vèsi, am vîn adiritûra l’avilimèint ... Sêt csa fâgh quând am sèint acsé avilî?»
«Dé pór Ulderico».
«Ét ricôrdet in dó a pôrt sèimper la biciclèta al depôsit?».
« Sé, al só».
«Bèin, a l'ângol ed cla véia l’é a gh'é ‘n’ ustaréia; mé a vâgh l’ é dèinter».
La Giólia tóta agitêda: «Mó csa vêt a fêr?».
«A vâgh a bèver per scurdêrom ch'e sûn ‘n imberiagôs!».

Strasèch.

‘Na sgnôra a l’îva ciamê ind la só véla per fêr soquânt lavōr ed justadûra. L’ēra un dopmezdé dimòndi chêld, per cól lé l’îva pinsê ed purtèregh ‘na butélia ed vèin. Dôp circa mèz’ôra Zilòch, che al l’îva vêsta gnîr fôra ed cà, al gh’îva fât nutêr che la butelja l’ēra stêda vudêda, e dòunca a gh’è srê piasû che gh’in fós stê purtê n’êtra pîna.
« Côme... in acsé pôch tèimp l'al bûda?» la gh’à dét lē surprèişa.
«Sgnōra, mé a sûn ûn che purtrôp a tèm al sèch; a j ó magnê dal pân sèch, cun di grasô incòra pió sèch; lē la m'a purtê ‘na butelja ed Lambrósch sèch, adèsa a m’é saltê a dôs ‘na fâta sicitê che cun còl sōl ché, a j ó paûra ed ciapêr fôgh da per mé! »

Quêlch cunsiderasiòun.

Cme per tó j erôi dal fôli antîghi ânca per Zilòch an s‘ cgnôs mìa dó cumîncia la fanteṣéia e dó finés la realtê. Tóti al sturièli ch’as cuntên in sém a Zilòch, ló j al fâti veramèint? e îni, cme a dîş, farèina dal só sâch o, cme per tóti al fôli che as portén avanti a vôs, ciaschedûn, per èser ânca ló un pô prutagunésta dal fât, al gh’à zutê quel. Trèi côşi in sicûri, Zilòch, al gh’îva in dôte tânt spérit, tânt umorîşem e tânta fanteşéia, e per còl as pōl dîr che la magiurânsa di fât dê a Zilòch în veramèint sucès mó ânca che la fanteşéia popolêra la gh’à zuntê un pô dal sùo. A quêlch pertentōş l’umorîşem ed Zilòch al sembrarà un’ umorîşem da ragasôl e un pô vilân mó Zilòch al cgnusîva l' ânma ed la gînta a la bòuna perché ânca ló l’ēra ûn a la bòuna, per còl a gh’ la cavêva a capîr i góst e al sperânsi ed la pôvra gînta, ânca per còst dimòndi, incòra al dé d’incō, l’arcôrden cun sempatía e cun indulgînsa mèinter a cûnten cun piaşèir al só avinturi.