Tràuma psiculògic
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al tràuma (da 'l grèc “τραῦμα” → frida) in psiculugìa 'l è 'n distùrub dla mènt a séguit 'd un fat o dna série 'd fat visû cuma crìtic da na parsòna tant ch'a s fà fadìga a tgnir bòta esénd che chi evènt lè i gh l'aṅ cavàda a scavśàr i culegamènt fra l'esperiénsa pasàda e 'l sò intensiòṅ e 'd far un sćiànc in d'l equilìbri mentàł ch'l armàgn sgnâ. Al sugèt traumatiśâ al n è più bòṅ ad mét'r un fìltar a i stìmui ch'i gh rìv'n a 'l sarvèl che acsè al s impinìs ad fat ch'al fà fadìga a cumpatìr.
Eśèmpi cumùn ad tràuma i èṅ la viulénsa sesuàla, fìśica o in di dascōrs, al lut, la guèra, la gint ch'la t dà adòs, al mâł patî, i falimènt, al deluśiòṅ in amōr, al minàsi, al daśgràsi, gl'incidènt, al rubarìi, gl'imbròj e via dascurénd.
Ligâ a 'l tràuma i pōlan cumparìr di distùrub disuciatìṿ, di distùrub borderline 'd persunalità o di distùrub da stress pòst-traumàtic.
I sugèt ch'i gh'aṅ cal mâł chè i téndan cun la rimusiòṅ a paràr via gl'arcòrd d'l evènt traumàtic (ciamâ trigger parchè al funsióna cuma 'n grilét) par far in manéra 'd a n patìr briśa parchè vìv'r incóra cal bruti esperiénsi lè al pòrta angùstia, depresiòṅ, dulōr o di atàc ad pànig. Minga sèmpar la parsòna la sà 'd avēr cal prubléma chè ma, s'la 'l sà, dal vòlti la pōl catàr cunfôrt in dla butìglia e in dla dròga.