Taramòt in dla Basa Mudnéśa e in dal Fraréś dal 2012
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al 20 ad Maǵ dal 2012, a quat'r óri e tri minùt dòp meśanòt, un taramòt ad 5.9 ad magnitùdo al culpìs fòrt la basa mudnéśa in dal cumùn ad Finàl, a 'l cunfìṅ cun al Fraréś, 6.3 km 'd sóta la tèra. P'r i Americàṅ d'l USGS invéci 'l episèntar 'l è a Campsànt a 5.1 km 'd sóta la tèra, cun na magnitùdo incóra più granda: 6.0. In dal gir dna stmana i èṅ daśnóṿ i taramòt ad sōvar o para a quàtar grad dla scalaróla Richter in cal teritòri lè.
Al siśma al fà alvàr la tèra dla basa mudnéśa (na tèra a bas risć sìśmic cun un livèl "3", secónd la clasificasiòṅ dal D.M. 14 Śnar 2008, “Nòrmi Tècnichi p'r al Custrusiòṅ”) ad 15 sentìmetar e al fà crudàr śò soquànt fnil, fàbrichi, cà, ciùś, stali e munumènt cuma la Tór di Mudnéś (tiràda sù in dal sinc-sènt) a Finàl insém a la tór dal dóm e a 'l palàs di Venesiàṅ. A La Miràndla al téǵ dal dóm 'l à mulâ e al sò mur ad banda al s è spustâ, al munisìpi 'l è a risć ad gnir śò mènt'r anc al castèl di Pico al gh'à di bèi śbrag. Stésa ròba anc par quél ad San Fliś ch'l à pardû dimóndi prédi da 'l tór mènt'r a n gh'è gnint da far par la Ròca Esténse dal tarśènt ch'l'è andàda in mila pès mèntar la Céśa dal Mulèṅ l'è gnuda via a mèś.
A San Pusidóni un squantèran ad fórmi ad furmàj ad Parmśàṅ-Arśàṅ i s èṅ śbragàdi in cal mèntar ch'i finìv'n a tèra in dal caśeifìsi dla Capléta. Da 'd là dal Sécia, a 'l Vrē (frasiòṅ ad Nóṿ) l'à patî di dan la navàda sentràla dla céśa.
Al Puz 'l à pardû al palàs cumunàl, inagìbil invéci a La Cuncòrdia. A Cavés i èṅ più ad sènt gl'edifìsi privâ minga agìbil acsè cuma al scóli cumunàli. A Mdóla 'l è vgnû śò 'l téǵ in 'n alevamènt ad vachi mènt'r un muć ad nimài i èṅ armàst saplî viṿ in soquànt aśiéndi dla basa.
7.500 parsòni i èṅ custréti a 'ndàr via ad cà e a viv'r in ténda o in dal palèstri. Secónd dal stimi di imprenditōr dla basa, i èṅ 13.000 i lavuradōr armàst a cà p'r i dan a 'l fàbrichi e in di àtar pòst ad lavōr.
A San Carlo, frasiòṅ ad Sant Agustèṅ tajàda a mèś p'r un śbrag ad c'l àtar mónd in di camp, la tèra la buta fóra dla śmalta pina ad sàbia, p'r un fenòmen ligâ a la liquefasiòṅ dla sàbia.
I mòrt i èṅ sèt: quàtar uperài ch'i fàv'n al tùr'n ad nòt mòrt in dal frarés, na vècia ad 103 an mòrta sóta a 'l tasèl mòrt ch'al gh'è gnû adòs e dū dóni mòrti ad paùra. I aṅ tut pardû la vita in dal fraréś a part na tedésca mòrta a San Pîr in Casèl.
Al guèran al mét da part 50 migliòṅ 'd Euro p'r i prim intervènt, da druàr in dal pruvìnci ad Mòdna, Bulógna, Frara e Mantṿa.