Sacha Guitry
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Alexandre Georges-Pierre Guitry, cgnusû c'n al nóm ad Sacha Guitry (San Pedarbûrg, 21 ad Favràr dal 1885 / Parì, 24 ad Luj dal 1957), 'l è stâ 'n atōr, un regìsta e un senegiadōr francéś.
Biugrafìa
.jpg)
Fiōl 'd art (sò pàdar Lucien 'l éra 'n atōr ad teàtar ch'l iva laurâ par nóṿ an a San Pedarbûrg), Sacha al taca a scrìvar da śōvan dal cumèdi, la prima dal sò sènt-vint a darsèt an. L'amicìsia ch'l'al ligàva a Georges Feydeau la sgnarà la sò vita e la sò furmasiòṅ da còmic brilànt. Soquànti dal sò òpri più cgnusùdi i èṅ Nono (1905), Petite Hollande (1908, cun na prefasiòṅ 'd Octave Mirbeau), La Pèlerine écossaise (1914), Deburau (1918), Jean de la Fontaine (1922) e Un sujet de roman (1923).
Espunènt in vista dla società pariśìna, in dal 1919 Guitry al spóśa la cantànta Yvonne Printemps (la secónda ad sinc mujér). Sèg al rècita in dimóndi dal sò òpri cuma Mozart purtàda anc in dal nòrd Amèrica a New York, Montréal e Boston. Sèt dal sò òpri i èṅ stadi scriti insém a 'l sò mijór amìg Albert Willemetz.
Guitry 'l è stâ anc un regìsta famóś. Dascurénd dal sò pelìculi più cgnusùdi, fra 'l trénta-siē ch'l à dirèt, a gh'è da 'rcurdàr Il romanzo di un baro (1936), Le perle della corona (1938) e Versailles (1954). In dal 1931 al guèran francéś al gh'à dâ la Legiòṅ 'd Unōr.
Sacha Guitry 'l è saplî insém a sò pàdar, a sò fradèl e a l'ultma mujér a 'l simitèri da Montmartre.
Filmugrafìa cuma regìsta e cum atōr
- 1914 - Oscar rencontre Mlle Mamageot (Film ad famìja inèdit ad 3 minùt e 50)
- 1915 - Ceux de chez nous (ducumentàri)
- 1922 - Une petite main qui se place
- 1934 - Dîner de gala aux ambassadeurs (curtumetràǵ)
- 1935 - Pasteur (insém a Fernand Rivers)
- 1935 - Bonne chance!
- 1936 - Le Nouveau Testament • Il nuovo testamento (insém a Alexandre Ryder)
- 1936 - Le Roman d'un tricheur • Il romanzo di un baro
- 1936 - Mon père avait raison • Mio padre aveva ragione
- 1936 - Faisons un rêve
- 1937 - Le Mot de Cambronne (mèdimetràǵ)
- 1937 - Désiré
- 1937 - Les Perles de la Couronne • Le perle della corona (insém a Christian-Jaque)
- 1938 - Quadrille
- 1938 - Remontons les Champs-Élysées (insém a Robert Bibal)
- 1939 - Ils étaient neuf célibataires • Erano nove celibi
- 1941 - Le Destin fabuleux de Désirée Clary (insém a René Le Hénaff)
- 1942 - La Loi du 21 juin 1907 (curtumetràǵ)
- 1943 - Donne-moi tes yeux
- 1943 - La Malibran
- 1944 - De Jeanne d'Arc à Philippe Pétain
- 1947 - Le Comédien
- 1948 - Le Diable boiteux • Il diavolo zoppo
- 1949 - Aux deux colombes
- 1949 - Toâ
- 1950 - Tu m'as sauvé la vie
- 1950 - Le Trésor de Cantenac
- 1951 - Deburau
- 1951 - La Poison • Ho ucciso mia moglie
- 1952 - Je l'ai été trois fois
- 1953 - La Vie d'un honnête homme
- 1953 - Si Versailles m'était conté...
- 1955 - Napoléon • Napoleone Bonaparte
- 1955 - Si Paris nous était conté
- 1957 - Assassins et Voleurs (sōl regìsta)
- 1957 - Les trois font la paire
Soquànt di sò dit
- A n capìs minga parchè a s dév imparàr a memòria quél ch'a s pōl catàr in di lìbar. A basta sōl tiràr-i fóra quànd a gh 'n è biśógn.
- Mè a gh'iva sinquànt'an, lē vint-sinc. Finalmènt a iva catâ la mè mità.
- A gh'è da spuśàr na dóna bèla dimóndi s'a vlém che adès o śò d'adès un qualchidòṅ al s la pòrta via.
- Se qvéi ch'i dìśan mâł ad mè i saìsan qvél ch'a pèns mè ad lōr, i 'n dirésan dimóndi da piò.
- Cal dóni i crédan 'd avér-ag na vuluntà sōl parchè i faṅ al cuntràri ad qvél ch'a gh dmandém.
- A gh'è di óm ch'i gh'aṅ qvél ch'i s mèritan. Chi àtar i èṅ put.
- Tut i óm i saṅ recitàr a part soquànt atōr.
- I èṅ dimóndi qvéi ch'i crédan ad cuntàr la véra sōl parchè i dìśan qvél ch'i pènsan.
- Cal dóni i dascóran, i dascóran e i dascóran in fiṅ tant ch'i n càtan quèl da dir.
- Fém par dir che na dóna l'àppia ciapâ i còran da 'n rus e la sia stada piciàda da 'n inśgnēr. Saî'v vò chi sarà al sò tèrs amànt? 'N inśgnēr rus.
- Gl'avucàt i s mét'n adòs di vistî da dóna par psēr cuntàr méj al bali.
- A n gh'è gnint pēś cumpàgn a na dóna in si nòstar śnòć quànd a n gh vlém più bèṅ.
- A n ciapém mai i còran da qvéli ch'a vrésan.
- Al prim óm ch'al s è spuśâ a n psiva minga savēr, ch'i àtar i n gh'àṅ mia dal scuśi.
- 'L è furtunâ qvél ch'al vōl bèṅ a 'l dóni bruti! Méntar la belésa c'n i an la sparìs, la brutésa la crés.
- A gh'è dla gint ch'a gh s pōl cuntàr insìma. Generalmènt i èṅ dal parsòni ch'a n gh'è mia biśógn.
- L'éra na dóna a mōd ma 'l caś 'l à vlû ch'la spuśìs òṅ c'n i còran patintâ.
- Al “A s diś” 'l è 'n insiminî ch'i s gh dànan gl'idéi ad qvéi ch'i n vōlan minga èsar respunsàbii.
- A n gh'è castîg più brut par chi s pòrta via la mujér che lasàr-'g-la.