Parc ad Vigeland
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al Parc ad Vigeland, cgnusû anc cuma „Parc dal statṿi“, 'l è 'n sit ch'a s cata a 'l intéran dal parc più impurtànt 'd Òślo in Nurvégia, al Frognerparken, in du l'è stada misa in pē n'espuśisiòṅ permanènta ad statṿi e 'd atri òpri d'l artìsta Gustav Vigeland. A sa gh riva in pôc minùt a pē da 'l sèntar dla sità tirànd drit par la sò banda sinìstra. Al sò indirìs 'l è “Frogner Manor”.
'L è vèrt da 'l martedè a 'l sàbat, da meśdè a quàt'r óri dla Basōra. Lunadè invéci 'l è sarâ.
Strutùra
Al Parc ad Vigeland al quàcia na superfìsi ad mila-e-sènt biólchi 'd tèra a 'l incìrca p'r òtsènt-sinquànta mét'r ad lunghésa lungitudinàla. Al s divìd in sinc sit in sucesiòṅ:
- Al cansèl
- Al pònt
- La funtàna
- La teràsa dal munulît
- La rōda dla vita
Al cansèl
'L ingrès prinsipàł dal parc al s cata su Kirkeveien anc s'a gh pōl rivàr da tut i cantòṅ dal Frognerparken. Al purtàł al mét insém sinc us decurâ in brónś e dū pòrti più cichi da 'l dū bandi. Al téma ch'a tórna da spés 'l è qvél di drâg tgnénd adrē a la tradisiòṅ di Vichìng.
Na vòlta ch'a s è andâ dèntar, in dla banda dèstra a s pōl védar la statṿa 'd Vigeland in parsòna e fata da lò in dal méntar ch'al lavóra c'n al martèl e 'l scarpèl in maṅ.
Al pònt
Subìt dòp al piasàł d'l ingrès a s riva a 'n pònt in granìt lung sènt métar e larg quìndas. A n gh sarév minga stâ biśógn ad far-'l acsè grand p'r al canàł piculèṅ ch'a gh pasa sóta ma 'l è stâ Vigeland in parsòna a vlér-'l acsè a 'l pòst ad qvél ch'a gh'éra prima in fiṅ da 'l 1914.
Da 'l dū bandi da 'l pònt i gh'èṅ sinquànt'òt statṿi 'd brónś a grandésa naturàla ch'i figùr'n óm e dóni, grand, ragasōi e putèṅ, tut nûd. L'òpra più impurtànta fra qvili lè 'l è 'l “Putèṅ rabî” (al Sinnataggen), òṅ di sìmbui dal parc e dla sità.
N'àtra statṿa fata prima dal 1930, ciamàda “Óm ch'al para via quàtar geniét”, la véd 'n óm dar di cals e dal ghéghi a di putèṅ par śbàt'r-i via. P'r al giurnàl Daily mail l'è una dal più bruti a 'l mónd[1].
In sla sinìstra dal pònt, più in bas davśèṅ a l'àqua, a gh'è na pìcula śòna fata a sérć pinsàda apòsta p'r i śōg di baghét. In mèś a gh'è na scultùra 'd un puntèṅ minga incóra nâ e atri òt statṿi più pìculi ad putèṅ ch'i faṅ védar tut i mumènt dal crésar.
La funtàna
Pasâ 'l pònt a s riva a na funtàna in brónś bèla granda, l'òpra più grôsa dal parc. In dal séntar dla vasca quadràda, siē masć ad tut i an dla vita i tînan sù 'n catèṅ gigànt da in du a vèṅ fóra l'àqua. Al cuntribùt ch'i daṅ i óm a dipénd da la sò fòrsa e da i sò an.
Lung i bōrd dla vasca i gh'èṅ pugiàdi vint scultùri a fórma 'd àrbui ch'i arcòdan gl'àlbar dal parc, qvéi véra. Intarsàdi a i fust o a 'l fój i s védan dal figùri umàni śōvni e vèci, da quànd a s nas a quànd a s mōr.
Al pavimènt 'd intór'n a la funtàna 'l arcòrda 'n labirìnt. Al mutìṿ 'l è culurâ 'd biànc e 'd négar e 'l quàcia na superfìsi ad mila-e-òtsènt métar quàdar. Tut al labirìnt al miśùra dagnóra tri chilómetar.
La teràsa dal munulît
Tirànd avànti a s và in élt un pôc muntànd insìma a di gradèṅ su tri livèi a piànta utagunàla e a s riva a na teràsa in dua a gh'è na culòna élta darsèt métar cuntànd anc al sòc'l in bas. A s trata 'd un munulît (da 'l grèc mono: òṅ, litho: préda) sculpî diretamènt druànd un blòc ùnic ad granît in dua i s védan sènt-vint-i-òṅ còrp tut anvlupâ insém 'd óm, ad dóni e ad putèṅ. La scultùra la vōl figuràr al cicclo dla vita.
Tut 'd intór'n a gh'è trénta-siē statṿi e anc chè putèṅ (in pē) e grand (sintâ o pugiâ) i s mìsćian fra lōr. Vigeland 'l à tacâ a lauràr-ag durànt la prima guèra mundiàla e 'l à finî incòsa in dal 1936.
La rōda dla vita
Al parcōrs dal muśèo permanènt al finìs rivànd a la scultùra ciamàda “La rōda dla vita” (Livshjulet) fata da 'l 1933 a 'l 1934. La róda l'è 'n sìmbul d'l etéran e l'è fata misćiànd insém in na grilànda 'd còrp (sèt in tut) óm, dóni e putèṅ ch'i s tînan sòdi 'l un cun c'l àtar.
In na quàlc manéra cl'òpra chè la fà 'n sunt definitìṿ ad tuta l'espuśisiòṅ parchè la fà védar ch'la vita l'è tuta na rōda ch'la gira, da la cuna a la fòsa, pasànd da la cuntintésa a 'l dulōr.