Jörg Haider

 Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Jörg in dal 2006

Jörg Haider (Bad Goisern am Hallstättersee, 26 ad Śnar dal 1950 – Köttmannsdorf, 11 'd Utóbar dal 2008, a s lèś [ˈjœɐ̯k ˈhaɪdɐ] in tedésc, scólta'l chè) 'l è stâ 'n pulìtig austrìac. Ad mistēr al fava 'l avucàt.

Biugrafìa

Fiōl 'd un funsiunàri dal Tèrs Reich, Jörg da śōv'n al s davśìna a 'l partî liberàł austrìac (FPÖ) pima incóra 'd laureàr-'s in dirìt. In séguit al dvènta segretàri dal partî par la Carìnsia (1977/1983) e pò a livèl nasiunàł (1986/2000) miténd da na banda i valōr liberài par spuśàr qvéi dal pupulìśum nasiunalìsta. A séguit 'd 'n artìcul vgnû fóra su na rivìsta dal partî in du a s dgiva che 'l ulucàust al n gh'è mia stâ dabòṅ e 'd un cungrès tgnû in dla sità in du 'l éra nâ Adolf Hitler, al FPÖ 'l è śbatû fóra da 'l grup dl'internasiunàł di liberài anc se Haider 'l ivâ pruâ a difénd'r-as dgénd ch'i 'l ìvan fat pròpria a Braunau am Inn parchè lè i cóst di albêrg i éran bas.

In dal 1989 al dvènta guvernadōr dla regiòṅ dla Carìnsia ma du an dòp 'l è custrét a dimét'r-as parchè 'l iva fat i cumplimènt a la pulìtica sóci-ecunòmica 'd Adolf Hitler. Ma a gl'austrìac a gh in ciàva gnint tant ch'in dal 1999 i 'l eléś'n incóra dand-ag dagnóra 'l 30% di vōt. Al stat 'd Ìśraēl però al n sèra minga gl'òć e 'l an dòp al diś che lò al n è minga na parsòna bèṅvgnùda da cla banda.

Haider al tira avànti listés dand al sò apóǵ a 'l pupulàr Wolfgang Schüssel faghénd, sèmp'r in dal 2000, un pat p'r al guèran dal paéś fra 'l ÖVP e al FPÖ. L'UE, dimóndi in pinsēr par la bruta piga ch'l'iva ciapâ la pulìtica austrìaca, la mét in camp dal sansiòṅ cóntar l'Àustria.

In dal 2002 Haider al fà cascàr al guèran ma a gl'elesiòṅ a gh và mâł parchè al ciàpa sōl al 10,2% di vōt. Al decìd acsè ad dar-'g un taj cun la pulìtica ma pò al gh'à 'n ripensamènt dū an dòp turnànd a cap dla Carìnsia muciànd sù al 42,5% a agl'elesiòṅ.

In dal 2005, dòp di prubléma c'n al sò delfîṅ Heinz-Christian Strache, al dà vita a 'n àtar partî ciamâ Bündnis Zukunft Österreich (BZÖ, Aleànsa p'r al Futûr dl'Àustria), sćiancànd in dū al partî d'l FPÖ. In tut al manéri a gh và bèṅ listés parchè a gl'elesiòṅ dal 2008 al pòrta a cà al 10,7% di vōt.

Haider al mōr in 'n incidènt in màchina 'l 11 'd Utóbar dal 2008. A 'l funeràł i sò parènt i dmàndan a i nustàlgic dal naśìśum e dal fasìśum 'd armàgn'r a cà.

Nòti