Giuseppe Mezzofanti
Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ
Al Giuseppe Mezzofanti l'è stè un cardinèl dal Setzänt-Otzänt ch'l è vanzè famåus cme on dî pió grand poliglòt ed tott i ténp.
Nèd a Bulåggna dal 1774 int'na famàjja puvratta, l'era cén ch'l avêva una memòria ch'la fèva pòra, l'era brèv int'la mûsica e l'era 'na moccia brèv a inparèr dal languv furastîri.
L'era andè a scola al Scuole Pie a Bulåggna e lé a i avêva cgnussó di misiunèri gesuiti ch'i êren int'al Stèd d'la Cîsa sénd che l'åurden l'era stè suprèss. Dscurand cun låur l'avêva inparè tott d'un fiè al svedais, al tudàssc, al spagnôl e dî èter dialétt ispanoamericàn. Intant al studièva anch' dal languv môrti ch'l era dré ad inparèr a scôla.
Dåpp l'era entrè in seminèri, l'avêva finé ed studièr filosofî e teologî di mondi prémma d'l etè necesèria pr'advinter prît. Alåura l'avêva pinsé ed metters drî a studièr al languv orientèli.
Dal 1797, quand l'avêva 23 ân, l'arzàvv l'åurden ed prît e al tôl l'insegnamänt ed żudî, âreb, ed languv orientèl, ed grîg a l'Universitè ed Bulåggna.
Stral 1799 e l'1800 l'è int'i sbdèl par fèr curâg' a chî furastîr ch'i êren lé ch'i tirèven i ûtum e acsé l'aveva inparé 'na moccia d'ètri languv europèi. L'era vanzè al cunfesåur dî turéssta e dî viazatûr ch'i pasèven par la zitè.
Dal 1806 l'avêva détt ed nå a Napoleån ch'la i avêva dmandè s'al vlêva andèr da ló a Paris. Prémma al i aveva anch' dè só al Pèpa Pio VII. Invêzi po dal 1831 al dîs ed sé al Pèpa Gregorio XVI quand al i dmanda d'andèr a sarvézzi d'la Cungregaziån par la prupagaziån d'la faid.
A Råmma, stra misiunèri e gran dutûr ch'i gneven da tott al månd, al Mezzofanti l'aveva inparé däli ètri languv.
Stra totti äl languv, ai è stè såul al cinais ch'al i avêva dè da sudèr: l'era stè custratt a pêrder quater mîs prémma ed sentirs padrån d'la langua. Dåpp al pèder Umpierres, ch'l era bèle stè misiunèri a a Macao e l'aveva insgnè la langua cinaisa a la Propaganda Fide, l'aveva tachè a dscårrer con ló in cinais e l'aveva confermè ch'l êra propi bån ed dscårrer in mandarén.
Gregorio XVI l'era vanzè so amîg e prutetåur. L'avêva fât advintèr cardinèl int'al Concistoro dal 12 febrèr 1838.
L'è môrt a Råmma dal1849. Quand l'è môrt al savêva lèzer e dscårrer bän 38 languv e lezèr e capîr bän däli ètri 40: in tott al capéva 78 languv. Al so monumänt l'è int'la Chiesa di Sant'Onofrio al Gianicolo.