Plaśma
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al plaśma 'l è òṅ di quàtar stat dla matèria dòp sòlid, lìquid e gasóś. Al cunsìst in gas juniśâ in du a gh'è 'n misćiùs 'd eletròṅ e jôṅ cun carga lètrica nèutra. 'L è stâ catâ in dal 1879 par Sir William Crookes e pò ciamâ acsè in dal 1928 par Irving Langmuir. I studi 'd Crookes i aṅ purtâ a la realiśasiòṅ di tûb ad Crookes, gl'antenâ di tûb catòdig e dal làmpadi a 'l nèon.
Su la Tèra 'l è difìcil catàr al plaśma in natùra, a part al silti e gl'auròri bureàli, mént'r invéci in d'l Univèrs al custituìs al 99% dla matèria cgnusùda, a part la matèria scura e l'energìa scura, esénd la cumpunènta prinsipàla dal stéli e dal nebulóśi.
La manéra più fàcila par generàr dal plaśma la cunsìst in dal métar dal gas sóta a 'n camp lètro-magnètig fòrt abàsta.