Friedrich Schiller
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
Johann Christoph Friedrich von Schiller (Marbach am Neckar, 10 ed novèmber 1759 - Weimar, 9 ed màǵ 1805) 'l è stê un puvéta, filòśuf, scritōr e stòric tudèsc.
In dal 1780 al Schiller al dvèinta dutōr di suldê a Stuchèrda. In dal 1781 al dà al stampi I maśnadiēr in manéra anònima. In dal 1783, mèinter ch'l è andê a lavurèr cuma bibliotechêr, al sòtascrìv un cuntrât ed du an cuma puvéta 'd teàter a Mannheim. I an ch' i seguìsen, al Schiller al gh'la chèva 'd viaśèr, c'm'a Leipzig, a Dresda e a Weimar e 'l incòuntra per la prìma volta al Goethe in dal 1788. Sèimper in dal 1788 al gh'la chèva ed dvintèr profesōr ed storia e filuśufìa a Jena; al scrìv dagli ōvri 'd storia e al cgnùs 'l Humbolt.
In dal 1790, al Schiller al spóśa la Charlotte von Lengefeld.
In dal 1799 al Goethe 'l al persuêd a scrìver di èter pês ed teàter. Al tōś, insèm a lò, la diresiòun dal teàter edla Córt grànduchèla ch'al dvèinta présti al méj dal teàter tedèsc e 'l permèt 'l arnàser 'dal gener dramàtic.
In dal 1802 i gh'dàn al tìtul nobiliêr e 'l so cugnòm al dvèinta "von Schiller". Al mōr a 45 an ed tuberculōś.
I só drama
- Die Räuber, (I maśnadiēr) (1781)
- Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (1784)
- Kabale und Liebe. Ein Bürgerliches Trauerspiel (1783)
- Dom Karlos, Infant von Spanien (1787/88)
- Wallenstein (1799), trilugìa cumpòsta da
- Wallensteins Lager (Al camp ed Wallenstein) (1796)
- Die Piccolomini (Ai Piccolomini), (1798)
- Wallensteins Tod (La mort ed Wallenstein) (1799)
- Maria Stuart (La Marìa Stuàrda) (1800)
- Die Jungfrau von Orléans (La ragasóla 'd Orleàn) (1801)
- Die Braut von Messina (La spóśa 'd Mesèina) ((1803)
- Wilhelm Tell (1803/04)
- Demetrius (mìa finî, 1805)
Èter progêt
Wikisource contiene opere originali di o su Friedrich Schiller
Wikiquote contiene citazioni di o su Friedrich Schiller
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Friedrich Schiller
Colegamèint estèren
- (IT) La só schéda in sìm'a la Treccani.