Fasa prinsipàla
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La fasa prinsipàla di asteròid l'è na regiòṅ dal sistéma sulàr ch'la s cata fra 2,3 e 3,3 UA da 'l Sōl, fra gl'òrbiti 'd Mart e 'd Giôv. I prim asteròid i èṅ stâ catâ a 'l inìsi dal XIX sécul quànd soquànt astrònum dla Sucietà Lilienthal i pascàv'n un pianēd in cal sit lè tgnénd adrē a la léǵ ad Titius-Bode.
La gh'à dènt'r un squantèr'n ad còrp maśagnóś c'n un diamétar 'd almànc un km, 'l è fàcil ch'i pòsan pasàr i migliòṅ, e un muć ad curpunsèṅ più cic ch'i rìv'n a 'l dimensiòṅ 'd un graṅ 'd pólvra.
Al còrp celèst più grôs 'l è 'l pianēd nâṅ Ceres, c'n un diamétar mèdi 'd 950 km, pò la fasa la gh'à tri asteròid ch'i pàs'n i 400 km: Vèsta, Pàlad e Igèa. Tut quàt'r insém i fànan sù a 'l incìrca la mità dla masa dla fasa che però la n è minga 'n quèl grand rivànd sōl a quaciàr al 5-6% ad qvéla dla Luna.
Gl'asteròid dla fasa i s divìd'n in tri grup a secónda dla sò cumpuśisiòṅ, qvéi a baś ad carbòni (tip “C”, 75% e pasa), qvéi a baś 'd silicât (tip “S”, 17%) e qvéi a baś 'd metài (tip “M”, 10%). La sò temperadùra la pasa da −73 °C, par qvéi più darènt a 'l Sōl, a −108 °C, par qvéi più luntàṅ.
A 'l dè 'd incō in gènar i siensiâ i pènsan ch'la fasa la s sia furmàda par via di distùrub gravitasiunài 'd Giôv ch'i n pirmitìvan briśa a gl'asteròid ad métar-'s insém, cuntrariamènt a qvél ch'l è sucès a chi àtar pianēd, ma a gh'è anc di studióś ch'i pénsan ch'i pòs'n ès'r i rèst dla śbragadùra 'd òṅ o più pianēd[1].
A 'l intèran dla fasa, gl'asteròid i n èṅ mia stramnâ bèṅ par via dal lacùni 'd Kirkwood, difàti 'l è dimóndi difìcil bcar quèl in di sit ch'i s càt'n in di òrbiti risunànti cun qvéli 'd Giôv, specialmènt qvéli in risunànsa 4:1, 3:1, 5:2, 7:3, 2:1, 5:3.
Nòti
- ↑ Gl'asteròid fra Mart e Giôv i èṅ dal briśi 'd pianēd Ansa, 3 ad Luj dal 2018