Delésia ed Belriguêrd
Artécol in dialèt arzân
La Delésia ed Belriguêrd (Delizia di Belriguardo in italiân) l’è òna dal 19 abitasiòun d’j Estèins (ciamêdi Delési estèinsi). L’êra stêda tirêda só ind al teritôri ed Voghiera e l’é stêda la préma ad èsser tirêda só fôra da la sitê ed Frêra ch’l’é luntân 15 km. L’êra cunsidrêda la Versailles d’ j Estèins.
.svg)
Stòria
modificaLa Delésia ed Belriguêrd l’é seda vrûda dal marchèiṣ Niccolò III d'Este e l’é stêda druvêda cme abitasiòun estîva ed tóta la cōrt estèins e cme véla ed rapresentânsa. La mésa zò ed la préma prêda la s’arfà al 1435, ânca se al fabrichêt l’à subî arnuvamèint e ṣlargamèint ed cuntènov int al cōrs di ân, a ôvra di dóca ed râsa Estèins gnû dôp. A’s gh’é fermêda despès Lucrezia Borgia. La grandioṣitê ed la Delésia ed Belriguêrd la s’é fermêda ed cōlp quând j Estèins în stê ublighê a lassêr Frêra int al 1598. Belriguêrd l’é stêda lassêda in livèl a padròun ed tèri dal pôst ch'l’àn druvêda préma ed tót cme aziènda, cambiând al sêli piturêdi da i magiōr mèister dal ‘500 ferarèiṣ in stâli e granêr. Tót còl che gh’êra ed presiōṣ e an srè mìa stê druvê ind al nōv ûṣ dal fabrichêt l’é stê vendû.
Belriguêrd l’é rivê fîn a nuêter sibèi che i mûr sièn caschê ûn a drê cl’êter, j adatamèint e ṣventramèint grâsia al fât ch’ l’ é stêda divîṣa in dimòndi abitasiòun privêdi. Còl che gh’é armêṣ ed Belriguêrd a’s vèd incòra, mó cun tōt i cambiamèint che gh’é stê fât an ‘s capés quêṣi pió cme l’êra la só fōrma uriginêla.
Curiositî
modificaIn st’ abitasioun estèins l’é ambijtêda l’ôpra teatrêla ed Johann Wolfgang von Goethe ciamêda Torquato Tasso dōve a vîn celebrê al poēta rinasimentêl italiâno. Difâti Torquato Tasso l’é stê divêrs ân in sta delésia estèins dōve agh piaṣîva ritirêres, e a Frêra dōve a stêva ed cà la cōrt.