Angelo Fortunato Formiggini

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

'L Angel Furmigîn (Mòdna, 21 ed śùgn dal 1878 - Mòdna, 29 ed novèmber dal 1938) 'l è stê 'n filòśuf e 'n editōr mudnéś. 'D orìgin ebrèi, i só antenê i deśgnìven da Furmìgin 'd indû i ìven catê sù al cugnòm.

Biugrafìa

Da ragâs 'l Angel al s fà parèr vìa da 'l licèo indû 'l studièva, p'r avér fât girèr per la scóla un só poéma satìric, La divina farsa. Ovvero la descensione ad inferos di Formaggino da Modena, che tulènd in prêst egli idèi dla Divìna Cumédia dal Dant al tulìva però in gîr i profesōr e i cumpâgn ed stùdi. Cambiènd scóla al gh'la chèva 'd cuntinvèr i stùdi e 'l tōś la làvrea in Lēś in dal 1901. In dal 1906 al Furmigîn al cata mujēr in dla pedagugìsta Emilia Santamaria e in dal 1907, al s làvrea anca in filuśufìa, cun na tēś in sìm'a la Filosofia del ridere, a dìr "La filuśufìa dal rìder".
In dal 1908, al Furmigîn al partìs cun la só ativitê 'd editōr ch'la durarà per 30 an, e indû al gh'la chevarà 'd publichèr più 'd 700 tìtol, ed chî i più importànt egl'ìn stê I classici del ridere, a dìr "I clasic dal rìder".

Soquànt Classici del ridere (Clasic dal rìder)

Machiavêl La Mandràgra - Clìsia - Belfagòr
Giordano Bruno Cuntèint in dla tristèsa, descuntèint in dla felicitê
Anton Francesco Doni Diferèint e-scrìt
Alesànder Tasòun La Sècia rapìda

Da 'l 1918 infîn a 'l 1938, al Furmigîn al fà gnìr fóra el stampi dal mensîl culturêl e bibliogràfic L'Italia che scrive (L'Itàglia ch'la scrîv), scurtê in: ICS. In dal 1920, al Furmigîn al fà partìr 'l Istituto per la Propaganda della Cultura Italiana, cà 'd edisiòun ch'la vrèv publichèr la prìma granda ensiclopedìa itagliàna: la Grande Enciclopedia Italica. L'idéa dal Furmigîn la catèva però al parēr cuntràri dal minìster Giovanni Gentile. In dal 1922, al Furmigîn al fà partìr, in Ròma, na Bibliutéca ambulànta, ch'la tîn presti 'n quêl c'ma 40 000 lìber.

Al Furmigîn al vîv tra Mòdna, Bulògna, Śènva e Ròma. In dal 1938, al mōr prìma dal tèimp, ch'al n'in psìva più dal persecusiòun fasìsta còunt'r a j ebréi e dòunca al s bùta śò dala Ghirlandèina.

Chegli ètri só ativitê

I só scrìt

Èter progêt

Wikimedia Commons contiene file multimediali su Angelo Fortunato Formiggini

Colegamèint estèren

(IT)