Utente:Ganjidvd/Sandbox

Stòria

Fonnamént

Le pî antiche testemónie archeològiche rinvinùte permettèn de datèr almanché al V sêcol a.C. la presènsa d'l'Umbri anl Ravagnèis indò chi i èrmèr indisturbâ fin al III sêcol a.C. quand ch'al prénsarèr a végnér fè incont indré a la civilta romanèisa. La lónga indipèndensa d'l'Umbri l'é da metér an sò cont la peculiar conformasiun tèrìtòrièla dla Ravagnèis che fin al tèrmin dël mèdiév al permetèva ëd raghignér la sitèr sölamènt vìa acu, chist particularitèt a permèttèva a la populasiun ëd tratèr florî relasiun politiche ed economich con ij Etruschi e ij Gall pur stand sòl inviët da lòri. La zòna dla Ravagnèis a furnìva na protesiun naturèl, tant é che a era dëlmitêda a èst dal mèr Adreàtic, a òst da la val Padosa, n'ampia zòna paludòsa crésa da-i fium Santerna, Sen, Lamòn, Montòn e Rónch ch'a al s'unisìvan al nòrd an n'intricà sistemìda idrèga dla delta dël Po almanché al sud a era colègada a la tèra fèrma tramèd alcune dùn sósa.

Gli storic antich a sov l'é riuscì inidentificêr òniquèmènt l'origin dël disparsèmént priromègn: par l'storic latin Plinio el Vècio i fonderadòr dla sité-sòr sarèr i Sabini; paròl grégh Strabon an sgnalèr che ij prim disparsèmènt dla zòna a èr fata da-i Tessali, mentr par Dionigi el Alicarnasso a l'ér dij Etruschi; paròl storic bizantin Giordane a sugnava che la zòna a l'ér abitàda da-i Veneti, mentr par Zosimo dai Pelasgi.

Stòria anca

I primi contèt fra la civilta romanèisa e la sitê dël Ravèna a sarèr documentê intòrn al 220 a.C. e a sèr stat subì da mòrs caractèrizê da relasiun d'amisìs e alianza, tant é che int al cors dël II sêcol a.C. Ravèna a sarèr dventèda na sitê federêda dla Repùblica romanèisa. La peculiar posiçiun geografica dla sitê a convins l'imperadur Augusto a dislocèr int la località dë Classe na gran flòta militèra incaricêda ëd vigilar për la sigurèsa dël intëri Mare nostrum incuña a quèla dë stanza int al purt dë Misèn. Al purt dë Classe a sarèr puî colegê a delta dël P da la fòsa Augusta e a raggiung a sò massima espansiun int al II e al III sêcol, épa incuè second Cassio Dione al purt a pòtava contein fin a 250 nòve da guèra mentr la sitê a era abitàda da in circa 10 000 persòne, da da le quali tanta da l'Orient e po cristiana.

Int al 402 l'imperadur Onorio a trasferì da Milano a Ravèna la capitèl dël Imper roman d'Òcident për sfòga a-i minass dël sovràn visigòt Alàrico. Par via dël sò status ij imperadur ch'a sarèr passê finiron a edificasòn sacra e militèra a cui ch'a sarèr stê dòla ëd na svilup cunziderêvul dël art figurèv int al temp dë Galla Placidia, però Ravèna a sarèr straciêda da le continve lote ëd pòter ch'a l'an condudd a un impovriment prugrèssif. Pò dël conten a-i guere intestine la sitê a dòv adretèr anca al fenòmen naturèl dla subzidenza ch'a provocà l'intèrmënt dla lagòna ch'a l'ò rendû la zòna paludòsa e inutilizèvul al purt dë Classe.

Ravèna a restèr capitèl dël imper fin al 476 quand al rè dël Eruli Odoacre al depôs al góvan Romol August, për pò mantenèr al pòtar fin al 493 quand a vegnîr al rè gòt Teodorìch al Gròss. A deventèr capitèl dël règn Ravèna a dòv un period ëd fòrt espansiun, a sarèr amplifeghè le murè, a sarèr bonifeghê le palud, a sarèr custruèjè tanti edifisi religiòs e rifatè le infrastruture d'épa roman, a sarèr anca inaugurê un nòv palas rèul an cui a còrt a l'é stat distinziê tanti studios come Severin Boazi, Cassiodòr, Giordàn e l'liturât Arator.