Trichinèlla spiràlis
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La Trichinèlla spiràlis (nóm sientìfic “Trichinella spiralis”) 'l è 'n bêg nematôd parasìta 'd 'l óm e di àtar mamìfar cuma i sórag, i cavài, i nimài, i caṅ e i signài ch'al s cata in tut al mónd, anc in Itàglia [1]. Al fà vgnir un mâł ciamâ Trichinelóśi, dal vòlti anc in di uśèi.
I sò bêg i s védan bèṅ anc a òć nûd parchè al fémni, ch'i scàmpan siē stmani in gènar, i eṅ lunghi tri mm a 'l incìrca mént'r i masć la mità. I s càtan da spés tut anvlupâ. I vermunsèṅ i madùr'n in dal budèli 'd 'n òspit intermèdi, cuma 'l gugiōł, pò i sa spòstan in dal sangṿ, śbuśénd la mucóśa, e a la fiṅ in di mùscui in dua i s sèran dènt'r a na cisti. Quànd 'l óm al magna dla carna cun chi bêg lè dèntar, al s mala anc lò. I parasìta i tàcan a magnàr i sò mùscui mént'r al sistéma imunitàri al próa a cumbàt'r-i cauśànd di infiamasiòṅ. Da 'l cant lōr i bêg i faṅ vgnir stufìśia, emuragìi, śbóc ad sangṿ, févri élti, ingòsa, maci e spiùra a la pèl, caghét, gòmit, sudōr, òć grôs e câł dla presiòṅ e dla batarìa 'd cōr. S'a n s guarìs minga a s pōl anc murìr 'd infàrt.
Magnànd dla carna cruda o anc còta minga tant bèṅ a s và in perìcul ad malàr-as. Par masàr al parasìta a gh'è da ślar sèmpar la carna faghénd andàr la temperadùra 'd sóta di -15 °C par 37 dè almànc o sinò a s pōl cōśar-la in tùti al sò part a ssanta-siē grâd p'r un minùt o anc da piò.
Culegamènt estéran
Nòti
- ↑ I màgnan dal salsìsi crûdi ad singhiàł e i s màlan dla Trichinelóśi Ilsole24ore.com, 3 ad Śnar dal 2013
Àtar prugèt
Wikiquote contiene citazioni di o su Trichinèlla spiràlis
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Trichinèlla spiràlis
