Stèt dla Cîṡa
Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ
| Längua ufizièla | Latén |
| Capitèla | Råmma |
| Fåurma ed Guêren | Monarchî |
| Chèp ed stèt | Pèpa |
| L é tachè dal | 756 |
| L é finé dal | 1870 (tôlt dal Ràggn d Itâglia) |
| Prémm pèpa | Pèpa Stêven II (752) |
| Ûtum pèpa | Pèpa Pio IX (1846-1870) |
Al Stèt dla Cîṡa (in itagliàn Stato della Chiesa) l é stè un stèt itagliàn prémma dl'Unitè.
Stòria
modifica
Al Stèt dla Cîṡa l êra nèd dal 756, quand al rà franzaiṡ Pepén al dé una ciupatta dl Itâglia (Al cminzéppi såul al Lâzi) al Pèpa. Col tänp i teritòri i se ṡlarghénn tant ch'a la fén la Cîṡa l'era rivè a tgnîr såtta una bòta dl Itâglia centrèl.
Dal 1506 i suldè dal pèpa Giólli II i gnénn atåuren Bulåggna; da alåura fén al 1860, Bulåggna l é stè quèsi sänper såtta al Stèt dla Cîṡa.
Dal 1598 i tulénn såtta anc Frèra che prémma l'era stè una zitè inpurtanta dal Duchèd Estense.
Dal 1631, al pèpa Urbàn VIII al żonté anc al Duchè d Urbén ch'al controlèva bèle dal 1625.
Al 14 ed setànber dal 1791 i dgénn dèr só a la zitè d Avignon in Fränza parché al Napoleån la vlé indrî. Dal 1798 i franzîṡ i ocupénn la zitè ed Råmma e al pèpa, Pio VI, al fó fât parsunîr e purtè in Fränza, indóvv ch'al muré l'àn dåpp.
Dal 1809 anc la zitè ed Råmma la fó żuntè a l Impêr franzaiṡ.
Dal 1815 int'al Cunsélli ed Vianna al Stèt dla Cîṡa al fó arméss insamm.
Al 20 ed setànber dal 1870, Råmma la fó tôlta dai suldè dal rà Vittorio Emanuele II e al Stèt dla Cîṡa al dsmitté ed èsri.
Guèrda anc
modificaI lîber ch'i dscårren (in itagliàn)
modifica- Ludovico Carolus Farini, Storia dello Stato Romano dall'anno 1815 al 1850