C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Al New Jersey (in rós) a 'l intéran di Stat Unî


Al New Jersey (a s lèś /nuː ˈdʒɜrzi/ in ingléś, scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al s cata in dal nòrd-èst dal paéś, e ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1787.

Al mùcia sù dagnóra nóṿ migliòṅ 'd abitànt (11śum pòst, cun na persentuàla 'd biànc dal 68,6%, ad négar dal 13,7% e 'd aśiàtic dal 8,3%) par na superfìsi ad 22.591 km² (quàr't ùltim pòst). 'L è divìś in vint-i-òṅ cuntèi e al gh'à sincsènt-ssantasiē cumùṅ. Al cunfìna a nòrd c'n al stat ad New York, a èst cun 'l Ucéan Atlàntic, a sud-èst c'n al Delaware (bōrd marìtim) e a òvest cun la Pennsylvania.

In di elesiòṅ par numinàr al presidènt di Stat Unî da 'l 1992 in avànti, da i tèmp ad Bill Clinton, al New Jersey 'l è pasâ a vutàr sèmpar p'r i demucràtic méntar prima 'l éra fis da la banda di republicàṅ par siē elesiòṅ 'd fila. Al sò guvernadōr, da 'l 2018, 'l è 'l demucràtic Phil Murphy ch'l à tòlt al pòst dal republicàṅ Chris Christie.

Al stéma dal New Jersey
La bandéra dal New Jersey

La sò capitàl l'è Trenton ma la sità più granda l'è Newark ch'la riva a pasàr i sincsènt-mila abitant. Àtar sènt'r impurtànt i èṅ Jersey City, Paterson e Elizabeth. Al sò mòt 'l è „Liberty and prosperity“ (Libertà e vìvar pròspar) mént'r al sò scutmàj 'l è „Garden State“ (Al stat giardèṅ).

Al sò clima 'l è temprâ ùmid a part soquànti sò cuntèi dal nòrd-òvest ch'i gh'aṅ un clima cuntinentàł. Dascurénd ad bèsi, al New Jersey 'l è mis dimóndi bèṅ parchè al gh'à 'l sètim PIL dla nasiòṅ ma anc al secónd par parsòna, cuntànd la sò indùstria (specialmènt qvéla chìmiga), i sò servìsi 'd traspòrt, l'agricultùra (mlaransàna e mirtìl) e 'l turìśum su 'l spiàgi dal sò còsti, ciamàdi „Jersey Shore“. Anc a livèl ad persunàǵ famóś al s la cava bèṅ parchè i èṅ nâ chè:

Culegamènt estéran