Léngua emiliâna: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
.
Nessun oggetto della modifica
Riga 11:
{{Abòż}}
 
La '''Léngua Emiliâna''' o l' '''Emiliân''' (''Lingua Emiliana'' o l' ''Emiliano'' in [[Italiân]]) l'é un gróp ed 'na varietê ed léngui lochêli ciamêdi ânch, a la bòuna, [[:it:Dialetto|Dialèt]], parlêdi int l' [[:it:Italia Settentrionale|Êlta Itâlia]]. St'al léngui în parlêdi préma 'd tót in [[Emélia]], mó l'ûş al se şlêrga ânch in teritôri lé atâch [[Lumbardéia]], [[Piemûnt]], [[Tuscâna]], e [[Vènet]] <ref>[http://www.treccani.it/enciclopedia/dialetti-emiliano-romagnoli_%28Enciclopedia-dell%27Italiano%29/ Enciclopedéia Treccani - Dialetti emiliano romagnoli] Avtōr: Fabio Foresti - Vèst l'ûltma vôlta al 20 [[utòber]] 2013</ref>. Insèm al [[Rumagnôl]], l'emiliân l'é óna dal léngui dal dō varietê ed la [[Léngua emiliâna-rumagnōla]], ch'la fà pêrt dal gróp gâl-itâlich dal [[:it: Lingue romanze occidentali| lèngui rumânşi ocidentêli]].<br>
 
Perquéndi, cme 'l [[francés|francèiş]], l' [[Ucitàn|ucitân]] e al [[Catalàn|catalân]] al gh'à di fenômen 'd sòun e la costrusiòun dal frêş ch' la fân divêrsa da l'[[italiân]] ch'al fà pêrt invēci dal [[:it:Lingue romanze orientali|gróp orientêl]] dal léngui rumânşi.<br>
Un mudèl ed léngua emiliâna l' an gh'é mìa <ref>A. A. Sobrero, A. Miglietta, Introduzione alla linguistica italiana, Editori Laterza, Roma-Bari, 2006</ref>, però di stódi nōv e mirê àn catê soquânt mudē işolê 'd léngua emiliâna lochêla intōren a sitê o zôni céchi<ref>Fabio Foresti, Aree linguistiche. Emilia e Romagna in Holtus, Metzeltin e Schmitt, 1998, pag 569-93</ref>.
 
Un mudèl ed léngua emiliâna l' an gh'é mìa <ref>A. A. Sobrero, A. Miglietta, Introduzione alla linguistica italiana, Editori Laterza, Roma-Bari, 2006</ref>, però di stódi nōv e mirê àn catê soquânt mudē işolê 'd léngua emiliâna lochêla intōren a sitê o zôni céchi <ref>Fabio Foresti, Aree linguistiche. Emilia e Romagna in Holtus, Metzeltin e Schmitt, 1998, pag 569-93</ref>.
 
==Larghèsa ed la zôna==
Line 19 ⟶ 21:
[[File:Emiliân.jpg|thumb|350px| La spartisiòun ed l' emiliân]]
 
I cunfîn tra i dialèt emiliân e ch' j êter gâl-itâlich in asê sutîl per còl che riguêrda j insèm di sòun a l'insèm dal parôli. Per eşèimpi, soquânt studiōş di dialèt cunsîdren al [[:it:Dialetto Pavese|pavèiş]] o pavèiş-vogherèiş cme 'na varietê ed pasâg tra l'emiliân e al [[:it:Lingua Lombarda|lumbêrd]], mèinter ed j êter (a partîr dal Bernadino Biondelli int al só "''Saggio sui dialetti gallo-italici''" dal [[1853]]) a pèinsen ch' al fâga pêrt ed l'emiliân a pîn dirét. L'istès [[Dialët piasintëin|piaşintèin]] in dó gh' în preşèint carateréstichi emiliâni, al preşèinta grôsi e cêri cumeniòun ed vochêli e insèm ed parôli cun al [[:it:Dialetto lombardo occidentale|lumbêrd ocidentêl]] e in cól chêş ché, cme 'l quêşi cumpâgn pavèiş, al p'r ânca ló èser quêşi 'na fōrna 'd pasâg tr'al lumbêrd e l'emiliân.<br>
 
Al varietê di dialèt dal gróp emiliân în parlêdi int la regiòun stôrica ed l' [[Emélia]] ch' la cumbîna presapôch cun al pruvînci 'd [[Pruvincia d' Piasëinsa |Piaşèina]], [[Pèrma]], [[Pruvîncia ed Rèz|Rèz]], [[Pruvèinsa ed Mòdna|Mòdna]], [[Frêra]] e pêrta 'd la [[Pruvénzia ed Bulåggna|pruvîncia 'd Bològna]] (fîn al fióm Sèlar) dal d'ed là cumîncia la [[Rumâgna]]. L'emiliân al vîn parlê ânch int la zôna ed la [[:it:Provincia di Rovigo|pruvîncia 'd Ruvîgh]] ciamêda int i tèimp indrē ''Traspadana Ferrarese'', teritôri che 'l fêva pêrt ed l'[[Emélia]] fîn al cungrès ed Vièna. A fân pêrt al gróp emiliân ânch al [[Cararais|Cararèiş]], parlê int l'êlta [[Tuschèna|Tuscâna]], al dialèt ed l'Oltrepó Pavèiş, al tortonèiş, al [[Dialet mantuan|mantvân]], al [[:it: Dialetto casalasco-viadanese|calâsch-viadanèiş]] parlê parlê int al zôni ed Caşalmagiōr e Viadâna a i cunfîn tr' al pruvînci ed [[Mântva]] e [[Cremùna|Cremòuna]].