Culâgna: differenze tra le versioni

An sà mìa ed precîṣ l'època dóve la préma gînta la s'é fermêda ind la vâl dal Sècia. L' èsregh dal strêdi salghêdi dirèti in [[Tuscâna]], di rèst ed brónz e soquânti munèidi rumâni e di rèst catê al Pâs ed l'Uspedlâs, a fân pinsêr a la preṣèinsa ed l'òm in cól peréiod, mó ed sicûr la zôna la cumincê a impîres ind l'Êlt Medioēv. Soquânti ruvîni a gh'în incòra al Pâs dal Sèint Crôṣ e a l'Uspedlâs che per sècol l'é stê druvê da i pelegrèin a pē o a cavâl. Al pâs l'é numinê int al diplôma ed [[Carlo Magno]] dal 781 ch'al sgnêva i cunfîn ed la diôceṣa arzâna. In sègvit aṣvèin al pâs l'é stê tirê só un uspdêl per pelgrèin, incō in ruvîna. D' j êtri rèst a's câten ind la pêrt tra mezanôt e sîra dal cmûn, inséma la spònda dréta dal Sècia a Nasseta, un antîgh [[bōregh]] cun un cunvèint dedichê a S. Maria, ch' l' é stê ed môda per dimòndi a l'inési dal II milèni e ch'lé stê butê zò atâch al 1500 da i Dalli, cûnt ed [[Buṣâna]], per un matrimòni andê a mêl. Per dimòndi sècol Culâgna l'é stêda sòta a i Vallisneri che a gh' l' àn cavêda a mantgnîr al lōr pusès dal XI sècol al XVIII sècol quând în stê mandê via dal trópi ed Napoleòun, sibèin la cunténva vicènda tra i cmûn ed [[Pèrma]] e [[Rèz]] ch' a 's quistiunêven al teritôri. J Estèins ed [[Mòdna]] àn dê l'invistidûra ânch a dal j êtri faméj fra còsti a's ricôrden i Brusantini cun Paolo pêder e al fiōl Alessandro, a 's trâta ed ch' l' Alessandro Brusantini spacòun che al [[Alessandro Tassoni|Tassoni]] al prîva mìa vèder e dòunca més in redécol ind al só românṣ “La“[[La Secchia rapita|La secchia rapita”rapita]]” ind i pâgn ed l'imbalsê dal ''conte di Culagna''. Dôp la dichiarasiòun dal Règn d'Itâlia, int al 1860, al teritôri ed Culâgna l'é purtê a la grandèsa dal dé d'incō e prém séndech l'é stê numinê Clemente Pensieri. Lòng haa la Statela a gh'în i pilastrèin ed mêlmer tirê só a memôria di [[Partigiân]] môrt al tèimp ed la [[Guèra ed Liberasiòun]] ind i tânt scûnter cun al trópi tedèschi e fasésti che cunsidrêven cla strêda 'n' impurtânta via ed colegamèint.