Piaza Granda (Mòdna): differenze tra le versioni

La piaza la's cata in dla pèrt a [[sira]] dal [[Dòm ed Mòdna|Dòm]], che insèm cun la tòrr camapnàriacampanària ciamèda [[Ghirlandèina]] l'è monumèint [[patrimòni dl'umanitê]]. In dla pèrt a [[drétta]] dla piaza agha gh è al [[Palàz dal Cumùn (Mòdna)|Palàz dal Cumùn]] cun al [[pórdeg|pòrdegh]]. In dla pèrt a [[mansèina]] as cata al dedrê dl'[[Diòcesi ed Mòdna|Arcivèscov]], in quela ed [[matèina]] agh è un palàz dal dè d'incô in-dóvv agh è una banca cun di pòrdegh anch chè. Quest palàz chè l'è un lavór dl'architètt Gio Ponti, tirê só cun la mira 'd fèr 'na costruziòun modérna ch'la staga bèin in mèz a i palàz antìgh dl'Arcivèscov e dal Cumùn.

[[File:Dôm ed Mòdna tòlt śò da 'l pòrdeg.JPG|thumb|right|280px|Al Dôm ed Mòdna tolt zò da 'l [[pórdeg|pòrdeg]] 'd in fàcia.]]

In dl'angulèin a sira e pò a drétta dla piaza, atàch al Palàz dal Cumùn, la's cata la ''[[Préda Ringadóra]]'', 'na préda ed màrem lónga pió ed trî méter ch'un tèimp la gh'à da èser stê pèrt d'na costrusiòun romàna. In dal medio-evo la Préda la gniva druvèda da palchètt per i uratór (i ''arrénghi'', ch'i dan al nòm a la préda ed ''ringadóra''), cum pòst in-dóvv isi s dèven al cundàni a mòrt, in-dóvv isi s fèven vèdder i còrp di qui bèle mòrt, da identifichèr, e anch cum préda dla vergògna: a stèr a sintìr l'Archivio Storico Comunale, tótt qui ch'i n'ìven mia paghê i sô dèbit i gh'ìven da fèr al gir dla piaza cun la zócca rasèda, i gh'ìven da urlèr d'èser di debitór mèinter óna tròmba la sighèva e pò dòp i gh'ìven da màttres a séder cun al cul nud sólla préda, ch'l'éra pina ed [[rèzna]] d'èlber, e fèr al giuramèint ed saldèr al dèbit.<ref>"[...] doveva dare a culo nudo suso la preda rengadora, la quale sia ben unta de trementina, tre volte dicendo tre volte cedo bonis, cedo bonis, cedo bonis", ''Archivio Storico Comunale''</ref> Quèst asa s fèva per trî [[sàbet]] un drê cl'èter, a secònda ed quel ch'al vliva al creditór.

In un pzulèin lughê dal Palàz dal Cumùn asa s càta 'na statua cécca dal 1100 ciamèda ''[[La Bunéssma]]'' ch'la rafigùra, asa s pèinsa, la sinceritê in di afèr (l'è in ghégna a l'ufézi dla ''Buona Stima''), mo la legènda la dis ch'l'è na dòna dla nobiltê che in mèz a la caristéa la dèva na man a i puvrètt dla zòna.

Tótt i an, in ocasiòun dal giuvidè gras, la piaza la dvèinta pina ed ginta ch'la vin a vèder al ''[[sprolòqui]]'' dla [[Famìa Pavirònica]], ch'l'è fata só da [[Sandròun]], dal fiól [[Sgurghéghel]] e dala muiéra [[Pulónia]]; sti trî chè i én al màscheri dal [[carnevèl]] mudnés e, per dèr un 'idèa ed quant al è importànt al sprolòqui, per la sitê (pin ed cumèint sólla vétta dla ginta e di frezadèini scherzósi a chi cmanda) agh è d'arcurdères ch'al vin fat dal balcòun dal Palàz dal Cumùn.

Al costruziòun ch'isi s càten in dla piaza a i én: