Rubēra: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica
Nessun oggetto della modifica
Riga 14:
|CONFINA={{MSG|ARZ=(mezanôt) (mezdé) (matèina) (sira) }}
|SITO=[http://www.comune.rubiera.re.it/ <small>www.comune.rubiera.re.it</small>]
|SINDACO=Lorena Baccarani <small>(14/06/04)</small>
Email dal Comûn:|TELCOM=0522 622211|EMAILCOM=urp@comune.rubiera.re.it
|DEMOGRAFIA={{DEMOGRAFIA|SCALA=60|1861||1871||1881||1901||1911||1921|
|1931||1936||1951||1961||1971||1981||1991||2001||2007|}}
|ALTRO==<small>''Aministrasiòun comunêla==''<BR>
}}
 
Line 22 ⟶ 25:
 
==Stòria==
===Al j-urégin===
Al nòm in urégin l’êra ''Corte de Herberia'', e al pré deşgnîr dal cêltich ''er-beria'' («in mèz a la pianûra»), mèinter al Musèo lapidâri ed Mòdna a’s stîn da cât ‘na lapìde dal 259 d.C., cla cûnta ‘d la fabricasiòun ‘d un pûnt ed prêda inséma al [[Sècia]] per cûnt ed j-imperadōr rumân [[Gallieno]] e [[Valeriano]], dôp che còl préma, fât in lègn, l’à ciapèe fôgh. Al prémi nutési ed l’ època stôrica a’s arfân al 915, quând l’êra al fèdev di ''Supponidi'', dôp l’è pasêda a i ''Obertenghi''. Ind l’êlt Medioêv al cèinter al pêrd impurtânsa a favōr ‘d la campâgna lé d’atōrna, e l’é prôpia in ste ocasiòun che a cumîncen a gnîr só dal cà, in dōve préma an gh’n’êren mìa, dintōren a la pēv di Sânt Faustèin e Giovita, cla s’ arfà al 980. Ind al XII sècol, atravêrs l’intervèint dal comûn ed Rèz, al cèinter pôst in môd stratègich inséma al rîvi dal Sècia e bòun ed controlêr i trafîch che curîven lòungh la via Emélia, al mócia incòra impurtânsa. A’s scâta di sègn storîch inséma a di documèint cun al nòm “Herberia”, difèis da dal mûri gajêrdi e da un sicûr ''castrum''. Prôpia la nôva qualitèe militêra dal cèinter, che al s’impés ed gînta ch’la gh’va a stêr e ch’la desvîn ânca dal zôni cunfinânti, la finirà pr’ èser la carateréstica ed ‘na bòuna pêrt ed la stòria di ân dôp: al batâlij tra i mudnèis e j-arzân ind al nel 1200; i scōnter tr’ al pêrti arzâni del sècol dôp; al batâlij tr’ al XV e XVIII sècol tra j-esêrcit ed divêrsa râsa. Gh’è d’ arcurdêr che a Rubēra ind al mâg 1409, in ‘na batâlja cōnter i [[Visconti]], l’è stèe masèe [[Ottobono Terzi]], l’ûltem sgnōr ed Rèz. Per circa dû sècol Rubēra l’é stêda fèdev di [[Buiêrd]] (‘d l’ istèsa râsa di Bianchi ed Lunigiana) che ind al 1423 da j-Estèinsi în stèe «convînt» a baratêr ste fèdev cun [[Scandiân]]. Dal 1512 al 1523 Rubēra l’è stêda cunquistêda da l’esêrcit dal Pêpa che al l’à dêda in fêdev ai Pio ed [[Chèrp]]: a l’artōren ‘d j- Este, la catòm fèdev ‘d la faméja Sacrati uriginâria ed [[Fusignano]] (RA) e fedelésima dal Dòca; la rôca l’è stêda incòra di pió rinfursêda e circundêda da fusòun dimòndi fònd ch’ al tulîva l’âcva dal [[Tresnêr]]. L’è pó stêda destinêda a perşòun per cōlpi pió pèisi, e lé stèe a Rubēra (alōra l’êra sòt a Mòdna) che s’é riunî al Tribunêl Statâri che l’à giudichèe e la cumpî, al 16 otòber 1822, la cundâna a môrt dal suversîv carbunêr Don [[Giuseppe Andreoli]].
Al nòm in urégin l’êra ''Corte de Herberia'', e al pré deşgnîr dal cêltich ''er-beria'' («in mèz a la pianûra»), mèinter al Musèo lapidâri ed Mòdna a’s stîn da cât ‘na lapìde dal 259 d.C., cla cûnta ‘d la fabricasiòun ‘d un pûnt ed prêda inséma al [[Sècia]] per cûnt ed j-imperadōr rumân [[Gallieno]] e [[Valeriano]], dôp che còl préma, fât in lègn, l’à ciapèe fôgh. Al prémi nutési ed l’ època stôrica a’s arfân al 915, quând l’êra al fèdev di ''Supponidi'', dôp l’è pasêda a i ''Obertenghi''. Ind l’êlt Medioêv al cèinter al pêrd impurtânsa a favōr ‘d la campâgna lé d’atōrna, e l’é prôpia in ste ocasiòun che a cumîncen a gnîr só dal cà, in dōve préma an gh’n’êren mìa, dintōren a la pēv di Sânt Faustèin e Giovita, cla s’ arfà al 980.
 
===Al medioēvo===
Al nòm in urégin l’êra ''Corte de Herberia'', e al pré deşgnîr dal cêltich ''er-beria'' («in mèz a la pianûra»), mèinter al Musèo lapidâri ed Mòdna a’s stîn da cât ‘na lapìde dal 259 d.C., cla cûnta ‘d la fabricasiòun ‘d un pûnt ed prêda inséma al [[Sècia]] per cûnt ed j-imperadōr rumân [[Gallieno]] e [[Valeriano]], dôp che còl préma, fât in lègn, l’à ciapèe fôgh. Al prémi nutési ed l’ època stôrica a’s arfân al 915, quând l’êra al fèdev di ''Supponidi'', dôp l’è pasêda a i ''Obertenghi''. Ind l’êlt Medioêv al cèinter al pêrd impurtânsa a favōr ‘d la campâgna lé d’atōrna, e l’é prôpia in ste ocasiòun che a cumîncen a gnîr só dal cà, in dōve préma an gh’n’êren mìa, dintōren a la pēv di Sânt Faustèin e Giovita, cla s’ arfà al 980. Ind al XII sècol, atravêrs l’intervèint dal comûn ed Rèz, al cèinter pôst in môd stratègich inséma al rîvi dal Sècia e bòun ed controlêr i trafîch che curîven lòungh la via Emélia, al mócia incòra impurtânsa. A’s scâta di sègn storîch inséma a di documèint cun al nòm “Herberia”, difèis da dal mûri gajêrdi e da un sicûr ''castrum''. Prôpia la nôva qualitèe militêra dal cèinter, che al s’impés ed gînta ch’la gh’va a stêr e ch’la desvîn ânca dal zôni cunfinânti, la finirà pr’ èser la carateréstica ed ‘na bòuna pêrt ed la stòria di ân dôp: al batâlij tra i mudnèis e j-arzân ind al nel 1200; i scōnter tr’ al pêrti arzâni del sècol dôp; al batâlij tr’ al XV e XVIII sècol tra j-esêrcit ed divêrsa râsa. Gh’è d’ arcurdêr che a Rubēra ind al mâg 1409, in ‘na batâlja cōnter i [[Visconti]], l’è stèe masèe [[Ottobono Terzi]], l’ûltem sgnōr ed Rèz. Per circa dû sècol Rubēra l’é stêda fèdev di [[Buiêrd]] (‘d l’ istèsa râsa di Bianchi ed Lunigiana) che ind al 1423 da j-Estèinsi în stèe «convînt» a baratêr ste fèdev cun [[Scandiân]]. Dal 1512 al 1523 Rubēra l’è stêda cunquistêda da l’esêrcit dal Pêpa che al l’à dêda in fêdev ai Pio ed [[Chèrp]]: a l’artōren ‘d j- Este, la catòm fèdev ‘d la faméja Sacrati uriginâria ed [[Fusignano]] (RA) e fedelésima dal Dòca; la rôca l’è stêda incòra di pió rinfursêda e circundêda da fusòun dimòndi fònd ch’ al tulîva l’âcva dal [[Tresnêr]]. L’è pó stêda destinêda a perşòun per cōlpi pió pèisi, e lé stèe a Rubēra (alōra l’êra sòt a Mòdna) che s’é riunî al Tribunêl Statâri che l’à giudichèe e la cumpî, al 16 otòber 1822, la cundâna a môrt dal suversîv carbunêr Don [[Giuseppe Andreoli]].
 
===Dôp l'unitê d'Itâlia===
Fâta l’unitèe d’Itâlia, Rubēra l’à més via la só carateréstica militêra trând zó al mûri che circundêven al bōregh, mèinter al Fôrt ind al 1873 al pâsa dal Stêt ai privèe arnunsiând al só rōl ed perşòun da paûra pr’ al tremèndi cundisiòun ed véta che gnîva tgnû chi gh’è stêva.
A chi tèimp l’é i rubierèis al ciamêven «Sâs» prôperia perché dirochèe e bandunèe. Ind al 1922, per drisêr la via Emélia, é stèe butèe zò la pêrta centrêla; al rêst a gh’è stèe fât d’j-apartamèint. La stòria modêrna ed Rubēra la cumbîna cun la spînta che tót al comprensôri industriêl ‘d la zôna l’à avû. La zôna comunêl l’é tóta in pianûra e còst l’à permés al sparpagnamèint masés sia dal coltivasiòun agriécoli che ‘d l’ attivitèe industriêla ed vâri genér. Al recupêr fât da pôch ed dimòndi palâs stòrich dal cèinter l’à fât turnêr in pusès di rubierèis i pôst ed grând nômina de stòria sitadèina.
Line 33 ⟶ 41:
 
Es trâta d’un gróp ed fabrichêt gnû só per la fermêda e per l’arsôr di viandânt e pelegrèin, atâch a la traversêda dal Sècia, lòung la via Emélia e lòung a cl'êter âs stradêl che, paralêl al côrs d'âcva, al purtêva, atravêrs i pâs muntanêr, a Lóca e a Ròma. Un prém ospedêl per pelegrèin, mandèe avânti da ‘na comunitèe ed benedetèin, al gh’êra bèle ind al 1179 a l’ ardôs dal cèinter abitèe mó ind al 1523, in ocasiòun ‘d la costrusiòun di bastiòun difensîv, l’è stèe butèè zó. La faméja nôbila di Sacrati la badèe a la ricostrusiòun a l’albaşèin dal paèis. L'uspési al dêva l'ospitalitèe ed ‘na nôt e un sōl pâst ai pellegrèin e a i viandânt. Ind la cēşa a gh’è incòra dimòndi pêrt dal pitûri a frèsch originêli dal Garofalo. J-ambijnt adât a l'ativitèe ed l'uspèsi, refetôri e durmitôri, în més dintōren a ‘l lêregh curtîl centrêl cun la purtghâia a cruşêra sostgnû da 36 clōni. Al gróp ed fabrichêt monumentêl l’é adèsa pôst d’ importânti associasiòun culturêli: La Cōrt Ospitêla,<ref>Vèder al sît ed la [http://www.corteospitale.org/ La Cōrt Ospitêla]</ref> cèinter ed produsiòun, promosiòun, stòdi, e documentasiòun teatrêlea;al Pêrch Fluviêl dal Fiòm Sècia,<ref>Vèder al sît dal [http://www.parcosecchia.it/index.php Pêrch Fluviêl dal Sècia ]</ref> nèe per la gestiòun e la riqualificasiòun ‘d la zôna interesêda dal câsi d’ espansiòun del Sècia lè atâch, cun al musèo dal fiòm e l'acvuâri; Lènia ed Cunfîn,<ref>Vèder al sît ed la [http://www.lineadiconfine.org/ Lènia ed Cunfîn]</ref> prugèt culturêl ed rilevasiòun fotogrâfica ‘d la zôna.
 
 
 
==Aministrasiòun comunêla==
Séndech: Lorena Baccarani<br>
Dâta ‘d l’elesiòun: 14/06/2004<br>
Telèfon dal Comûn: 0522 622211<br>
Email dal Comûn: urp@comune.rubiera.re.it
 
== Sitèe imparentêdi ==
 
* Neulingen – Germania, dal 1991
* Györújbarát – Ungheria, dal 2005
 
Györújbarát – Ungheria, dal 2005
 
== Curiositèe ==