Rubēra: differenze tra le versioni

Al nòm in urégin l’êra ''Corte de Herberia'', e al pré deşgnîr dal cêltich ''er-beria'' («in mèz a la pianûra»), mèinter al Musèo lapidâri ed Mòdna a’s stîn da cât ‘na lapìde dal 259 d.C., cla cûnta ‘d la fabricasiòun ‘d un pûnt ed prêda inséma al [[Sècia]] per cûnt ed j-imperadōr rumân [[Gallieno]] e [[Valeriano]], dôp che còl préma, fât in lègn, l’à ciapèe fôgh. Al prémi nutési ed l’ època stôrica a’s arfân al 915, quând l’êra al fèdev di ''Supponidi'', dôp l’è pasêda a i ''Obertenghi''. Ind l’êlt Medioêv al cèinter al pêrd impurtânsa a favōr ‘d la campâgna lé d’atōrna, e l’é prôpia in ste ocasiòun che a cumîncen a gnîr só dal cà, in dōve préma an gh’n’êren mìa, dintōren a la pēv di Sânt Faustèin e Giovita, cla s’ arfà al 980. Ind al XII sècol, atravêrs l’intervèint dal comûn ed Rèz, al cèinter pôst in môd stratègich inséma al rîvi dal Sècia e bòun ed controlêr i trafîch che curîven lòungh la via Emélia, al mócia incòra impurtânsa. A’s scâta di sègn storîch inséma a di documèint cun al nòm “Herberia”, difèis da dal mûri gajêrdi e da un sicûr ''castrum''. Prôpia la nôva qualitèe militêra dal cèinter, che al s’impés ed gînta ch’la gh’va a stêr e ch’la desvîn ânca dal zôni cunfinânti, la finirà pr’ èser la carateréstica ed ‘na bòuna pêrt ed la stòria di ân dôp: al batâlij tra i mudnèis e j-arzân ind al nel 1200; i scōnter tr’ al pêrti arzâni del sècol dôp; al batâlij tr’ al XV e XVIII sècol tra j-esêrcit ed divêrsa râsa. Gh’è d’ arcurdêr che a Rubēra ind al mâg 1409, in ‘na batâlja cōnter i [[Visconti]], l’è stèe masèe [[Ottobono Terzi]], l’ûltem sgnōr ed Rèz. Per circa dû sècol Rubēra l’é stêda fèdev di [[Buiêrd]] (‘d l’ istèsa râsa di Bianchi ed Lunigiana) che ind al 1423 da j-Estèinsi în stèe «convînt» a baratêr ste fèdev cun [[Scandiân]]. Dal 1512 al 1523 Rubēra l’è stêda cunquistêda da l’esêrcit dal Pêpa che al l’à dêda in fêdev ai Pio ed [[Chèrp]]: a l’artōren ‘d j- Este, la catòm fèdev ‘d la faméja Sacrati uriginâria ed [[Fusignano]] (RA) e fedelésima dal Dòca; la rôca l’è stêda incòra di pió rinfursêda e circundêda da fusòun dimòndi fònd ch’ al tulîva l’âcva dal [[TresinaroTresnêr]]. L’è pó stêda destinêda a perşòun per cōlpi pió pèisi, e lé stèe a Rubēra (alōra l’êra sòt a Mòdna) che s’é riunî al Tribunêl Statâri che l’à giudichèe e la cumpî, al 16 otòber 1822, la cundâna a môrt dal suversîv carbunêr donDon [[Giuseppe Andreoli]].