Stófa: differenze tra le versioni

[[File:Coloured cloth (3539303390).jpg|280px|thumb|right|Soquànt tisû colorècolorê]]

Al '''tisû''' 'l è cal manufàt custruìcustruî [[tesidûra|tesènd]] dū sérisfilsi 'd [[filê|fîl]] perpendiculèrperpendiculèri tra lôrlōr: 'l [[urdî]] u cadèina (spianèda 'd fìl tut in cla diresiòun vertichèla), e la [[trâma]], ùnic fîl ch' ala gh' pàsa da mèś a quī 'dl urdî, avanti e indrē, anca in piò manéri diferèinti.

I tisû i tàchen a vgnîr lavurèlavurê infìn dal [[neolìtic]], vist ch'che i [[archiulugìaarcheologî|archiòlug]] i àn catè di rést sicûr 'ded [[tlèr a pēś|tlèr ed tesidûra]] in cal perìod acsè luntàṅ.

Anca la sernidûrasernidùra di materiémateriē da tèser, la cumpàgnaràcumpagnarà la stòria 'dla tesidûra: el prìmi [[fîbra|fîbri]] druèdi egl' i éren stèdi quìli ch' a s' cavèva dai fùst e dintòr'n ai sèm ed soquànti piànti cum' al [[lèin]], la [[càṅva]], la [[jùta]], la [[râfia]] e vìa descurènd. Man a man ch' l' òm primitìv al tgnarà 'drédrē al bésti, dòunca al cavarà dala lôr pelìsa cal fîbri tèsil ch' a gh' cunvgnarà, cùma la [[lana]] dal [[pégra|pégri]], dal [[chèvra|chèvri]], dai [[camèl|camécamē]], dai [[Cunèṅ|cunìi]] u incòri in [[Cina]] la [[séda]] dai [[bòś]] edla [[parpàja|parpàia]] 'dla spēs ''[[Bombyx mori]]''.

== El diferèinti qualitèqualitê 'd tisû==

=== Tisû elementèrelementêr ===

A s' dìś chche ' unn tisû 'l è 'lementèrlementêr quànd 'l è custruìcustruî cun 'nna ùnicasola [[trâma]] e 'n ùnicsól [[urdî]], e al n' gh' à brìśa di śvùj 'd decurasiòun tisùdi:

==== Tisû elementèrelementêr ====

* [[tela]]: la manéra piò elementèrelementêr 'd catèr tresètresê 'l urdî e la trâma.

* [[urbêśa]]: pàṅpan fulèfulê, tìpic edla [[Sardègna]].

* [[pàṅpan caśintèin]]: pàṅpan ratinèratinê, tìpic edla [[Tuscàna]].

* [[pàṅpan gròs 'ded Berg'm]]: pàṅpan fulèfulê, tìpic ed [[Bèrghem]].

* [[mùsla]]: alśéra, tèndratendra e trasparèinta.

* ''[[georgette]]'': séda p'r èltaélta sartoria[[sarturìa]].

* [[calicot]]: tela tìpica 'dl' India.

==== Tisû uvrèuvrê cìc ====

El decurasiòun i s' càten cun dal śligadûriśligadùri 'd trâma tùti in fìla:

* [[tela Aida]]: p'r al ricâm in dû a sgh' còuntaè da cuntèr i fîl.

==== Tisû cumpòst u uvrèuvrê ====

'L è cal tisû in dû i disègn i nn' în mìa stampèstampê mo invéci ricavèricavê cun al tresamèint di fìlfîl colorècolorê. 'L è ricavèricavê da piò urdî e piò trâmi ch' i lavór'n insèm:

* [[lampàs]]: tisû antìg, antenèantenê dal bruchèbruchê.

* [[vlû]]: tisû quacèquacê in 'na manéra regulèrregulêr da di plùc tajètajê fin fin.

* [[spugna 'd stòfa|spùgna]]: tisû cun di rundlèin cìc ed fil tùt in sìma ch' i gh' dàn 'na grànd' asorbèinsa.

* [[vèlcher]]: 'na còpia 'd dū tisû: 'l un ed spugnèta e cl' èter cun di micro-rampèin ed plàstica.

* [[tlèr vertichèlvertichêl]]

* [[tlèr 'riśontèlriśontêl]]

* [[tlèr mecaniśèmecaniśê]]

* {{it}} [http://www.grandidizionari.it/Dizionario_Italiano/parola/T/tessuto.aspx?query=tessuto/ La sosó schéda in dal Disiunàri "Grandidizionari"]

* {{it}} [http://www.youtube.com/watch?v=l5oz2Eicn_E/ 'Na lesiòun 'd un côrs 'd tesidûra a man]