Tlêr ed tesdûra: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m dal zuntèini |
mNessun oggetto della modifica |
||
Riga 11:
[[File:Archeoparc - Hütte 1d Webstuhl.jpg|250px|thumb|left|'N' arcostrusiòun 'd un tlèr cui pēś di òm primitîṿ]]
[[File:Väv, Vävstol.jpg|260px|thumb|right|Un tlèr tradisiunèl]]
[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|
[[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
Al '''Tlèr ed tesidûra'''
I sô cumpunèint egl' în, dòp ed la strutûra ch' a i tîn sòdi: i [[sùbi]], ch' i tìnen carghè i [[filê|fîl]] sìa prima che dòp 'dal lavôr, i [[lìs]] ch' i sernìsen in dū bàndi i fîl edl urdî, la [[navèta]] ch' la gh' pògia da mèś al sô fîl, al [[pèten dal tlèr|pèten]] ch' al bàt la sô pugiadûra 'd fîl, i [[tempiêl]] ch' i mantìnen in tensiòun in dal dō bàndi 'd fiànc, la pèsa in cla manéra ch' l' a nn' s' àpia mìa d' arvujèr sù, dòp che 'l lavôr 'l è finî.
==Al tlèr 'd tesidûra 'd lùng al tèimp==
Dòp 'dai schèv ed l' [[archiulugìa]], a s' è catè che già a partîr dal [[Neolìtic]], cal dòni i [[tesidûra|tesìven]] cui tlèr, rudimentèl ch' i fùsen: p'r avéregh soquànt ajùt mecànic in dal mèinter ch' i gh' lavurèv'n atàc, el nostri antenèdi i s' éren strulghèdi ed tgnîr urdnè e tensiunè i [[filê|fîl]] 'dl urdî lighèndeg atàc di [[tlèr a pēś|pēś]] ed [[préda]] u 'd [[tèracóta]].
Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a la lôr estòria in tuti cal siviltè antìghi mìa 'd giramònd, cuma p'r eśèimpi quìli di [[asîr]] e di [[babilunéś]], di [[cinéś]], di [[egisiàṅ]], di [[etrùsc]], di [[grêc]], di [[romàṅ]], infìn ch' a s' salìs ed lung a la schèla dal tèimp e-śvèin ai noster dè.
Line 32 ⟶ 31:
L' è dal 1784 l' invensiòun 'd [[Edmund Cartwright]] 'd asiunèr al tlèr cun l'energìa idràvlica (''power loom'').
[[File:Jacquard loom p1040320.jpg|330px|thumb|right|Al sistéma '''jacquard''' a schédi perfurèdi per tèser cui fîl piò intarsiè]]
In dal 1813 [[William Horrocks]] al svilùpa al [[tlèr mecaniśè]]: mèinter che prìma a se psìva catèr soquànti cà in dûa cal dòni i
▲In dal 1801 [[Joseph Marie Jacquard]] al brevèta al [[tlèr jacquard]].
▲In dal 1813 [[William Horrocks]] al svilùpa al [[tlèr mecaniśè]]: mèinter che prìma a se psìva catèr soquànti cà in dûa cal dòni i tesìsen al tlèr, dòp che però i tlèr mecaniśè i vgnaràṅ urganiśè in séri in dal fàbrichi, al setôr tèsil al dmandarà 'na màsa sèimper piò gròsa 'd man d' ōvra e un póc per vòlta a gnarà diśmìs al tlèr tradisiunèl ed cà.
| |||