Tlêr ed tesdûra: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
mNessun oggetto della modifica
m zuntè di quelinèin
Riga 14:
 
==Al tlèr 'd tesidûra 'd lùng al tèimp==
[[File:Catalonia Badalona MuseuDeBadalona Peses.JPG|180px|thumb|left|'N eśèimpi 'd tlèr cui pēś dal dè d' incō]]
Dòp 'dai schèv ed l' [[archiulugìa]], a s' è catè che già a partîr dal [[Neolìtic]], cal dòni i tesìven cui tlèr, rudimentèl ch' i fùsen: p'r avéregh soquànt ajùt mecànic in dal mèinter ch' i tesìven, el nostri antenèdi i s' éren strulghèdi ed tgnîr urdnè e tensiunè i [[filê|fîl]] 'dl urdî lighèndeg atàc di [[tlèr a pēś|pēś]] ed [[préda]] u 'd tèracóta.
 
Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a la lôr estòria in tuti cal siviltè antìghi mìa 'd giramònd, cuma p'r eśèimpi quìli di [[asîr]] e di [[babilunéś]], di [[cinéś]], di [[egisiàṅ]], di [[etrùsc]], di [[grêc]], di [[romàṅ]], infìn ch' a s' salìs ed lung a la schèla dal tèimp e-śvèin ai nòster dè.
[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|260px|thumb|right|La
[[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
 
Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a la lôr estòria in tuti cal siviltè antìghi mìa 'd giramònd, cuma p'r eśèimpi quìli di [[asîr]] e di [[babilunéś]], di [[cinéś]], di [[egisiàṅ]], di [[etrùsc]], di [[grêc]], di [[romàṅ]], infìn ch' a s' salìs ed lung a la schèla dal tèimp e-śvèin ai nòster dè.
 
I mijuramèint ai mecanìs'm dal tlèr i dvèinten piò frequèint in di ultèm sècul, quand in di tlèr vertichèl, a partìr dal 1250 a cumincia a śuntères l'ajut di pedèl. La nuvitè 'dla [[séda]] purtèda in sà dala [[Cìna]] int sul 'Terśèint, la necesitè 'd fabrichèr di [[bruchè]] presiôś, di [[rêś]], di [[vlû]] e di [[damaschè]] p'r i s'gnôr dal Rinasimèint, i purtaràn a śuntèr al tlèr 'd tesidûra dimòndi perfesiunamèint tecnològic.
 
L' è dal 1784 l' invensiòun 'd Edmund Cartwright 'd asiunèr al tlèr cun l'energìa idràvlica.
In dal 1801 Joseph Marie Jacquard al brevèta al tlèr Jacquard. In d'l Otsèint el mecaniśasiòun e 'l standardiśasiòun di tlèr i pirmitràn ed tôr vìa dal cà dal dòni soquànt tlèr, per mettri in schèla dèint'r el fàbrichi 'dla [[rivolusiòun industrièla]], ch' l' andrà a impieghèr in cal setôr chè 'na màsa dimòndi gròsa 'd man d' ôvra.
In dal 1801 Joseph Marie Jacquard al brevèta al tlèr Jacquard.
 
 
==I diferèint tîp ed tlèr 'd tesidûra==
* [[tlèr a curnìśa]]
* [[tlèr a pēś]]
* [[tlèr vertichèl]]
* [[tlèr jacquard]]