Tlêr ed tesdûra: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m zunti
mNessun oggetto della modifica
Riga 11:
[[File:Väv, Vävstol.jpg|260px|thumb|right|Un tlèr tradisiunèl]]
 
Al '''Tlèr ed tesidûra''' l' è cal machinàri ch' al servìs per fabrichèr di [[tisû]], gràsiperchè aal la sô manéra 'd tresèrtrèsa, anca in piòdiferèinti manéri, cal dū séri 'd [[filê|fîl]] edla [[trâma]] e 'dl [[urdî]].
 
==Al tlèr 'd tesidûra 'd lùng al tèimp==
Dòp 'dai schèv ed l' [[archiulugìa]], a s' è catè che già a partîr dal [[Neolìtic]], cal dòni i tesìven cui tlèr, rudimentèl ch' i fùsen: p'r avéregh soquànt ajùt mecànic in dal mèinter ch' i tesìven, el nostri antenèdi i s' éren strulghèdi ed tgnîr urdnè e tensiunè i [[filê|fîl]] 'dl urdî lighèndeg atàc di pēś ed [[préda]] u 'd tèracóta.
 
Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a la lôr stòriaestòria in tuti cal siviltè mìa 'd giramònd, cuma p'r eśèimpi quìli di [[asîr]] e di [[babilunéś]], di [[cinéś]], di [[egisiàṅ]], di [[etrùsc]], di [[grêc]], di [[romàṅ]], infìn ch' a s' salìs ed lung a la schèla dal tèimp e-śvèin ai nòster dè.
 
I mijuramèint ai mecanìs'm dal tlèr i dvèinten piò frequèint in di ultèm sècul, quand in di tlèr vertichèl, a partìr dal 1250 a cumincia a śuntères l'ajut di pedèl. La nuvitè 'dla séda purtèda in sà dala Cìna int sul '300, la necesitè 'd fabrichèr di bruchè presiôś, di rêś, di vlû e di damaschè p'r i s'gnôr dal Rinasimèint, i purtaràn a śuntèr al tlèr 'd tesidûra dimòndi perfesiunamèint tecnològic.
[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|260px|thumb|right|La
[[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
 
I mijuramèint ai mecanìs'm dal tlèr i dvèinten piò frequèint in di ultèm sècul, quand in di tlèr vertichèl, a partìr dal 1250 a cumincia a śuntères l'ajut di pedèl. La nuvitè 'dla [[séda]] purtèda in sà dala [[Cìna]] int sul '300, la necesitè 'd fabrichèr di [[bruchè]] presiôś, di [[rêś]], di [[vlû]] e di [[damaschè]] p'r i s'gnôr dal Rinasimèint, i purtaràn a śuntèr al tlèr 'd tesidûra dimòndi perfesiunamèint tecnològic.
 
L' è dal 1784 l' invensiòun 'd Edmund Cartwright 'd asiunèr al tlèr cun l'energìa idràvlica.