Tlêr ed tesdûra: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
mNessun oggetto della modifica |
m zunti |
||
Riga 14:
==Al tlèr 'd tesidûra 'd lùng al tèimp==
Dòp 'dai schèv ed l' [[archiulugìa]], a s' è catè che già a partîr dal [[Neolìtic]], cal dòni i tesìven cui tlèr, rudimentèl ch' i fùsen: p'r avéregh soquànt ajùt mecànic in dal mèinter ch' i tesìven, el nostri antenèdi i s' éren strulghèdi ed tgnîr urdnè e tensiunè i [[filê|fîl]] 'dl urdî lighèndeg atàc di pēś ed [[préda]] u 'd tèracóta.
Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a lôr stòria in tuti cal siviltè mìa 'd giramònd, cuma p'r eśèimpi quìli di [[asîr]] e [[babilunéś]], di [[cinéś]], di [[egisiàṅ]], di [[etrùsc]], di [[grêc]], di [[romàṅ]], infìn ch' a s' salìs ed lung a la schèla dal tèimp e-śvèin ai nòster dè. I mijuramèint ai mecanìs'm dal tlèr i dvèinten piò frequèint in di ultèm sècul, quand in di tlèr vertichèl, a partìr dal 1250 a cumincia a śuntères l'ajut di pedèl. La nuvitè 'dla séda purtèda in sà dala Cìna int sul '300, la necesitè 'd fabrichèr di bruchè presiôś, di rêś, di vlû e di damaschè p'r i s'gnôr dal Rinasimèint, i purtaràn a śuntèr al tlèr 'd tesidûra dimòndi perfesiunamèint tecnològic.
[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|260px|thumb|right|La
[[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
L' è dal 1784 l' invensiòun 'd Edmund Cartwright 'd asiunèr al tlèr cun l'energìa idràvlica.
In dal 1801 Joseph Marie Jacquard al brevèta al tlèr Jacquard.
▲[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|260px|thumb|right|La [[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
==Vôś lighèdi==
| |||