Dòp ai'dai schèv ed l' [[archiulugìa]], a s' è catè che già a partîr dal [[Neolìtic]], cal dòni i tesìven cui tlèr, rudimentèl ch' i fùsen: p'r avéravéregh soquànt ajùt mecànic in dal mèinter ch' i tesìven, el nostri antenèdi i s' éren strulghèdi ed tgnîr urdnè e tensiunè i [[filê|fîl]] 'dl urdî lighèndeg atàc di pēś ed [[urdîpréda]] lighèndiu atàc'd tèracóta. Vertichèl u 'riśontèl, i tlèr i cumpagnaràn al tribulèr 'd cal dòni 'd lung a lôr stòria in tuti cal siviltè mìa 'd giramònd, cuma quìli p'r eśèimpi di pēśasîr e babilunéś, di cinéś, di egisiàn, di etrùsc, di grêc, di romàn, infìn ch' a s' salìs ed prédalung a la schèla dal tèimp śvèin ai nòster dè.
[[File:JohnWilliamWaterhouse-PenelopeandtheSuitors(1912).jpg|260px|thumb|right|La [[Penelope]] 'dl' Udiséa ch' l' a nn' terminèva mai 'd tèser la sô tela, in 'na pitûra dal 1912]]
