Aldo Manuzio: differenze tra le versioni

'''Aldo Manuzio''' "al Vèć" ([[Bassiano]], [[Velletri]] 1449 - [[Venêzia|Venésia]] 1515) l' è stê 'n [[umanìsta]], 'n [[editôr]] e 'n [[tipografìa|tipôgraf]] dimòndi cgnusù. 'L 'īva studiè al [[latèin]] a [[Ròma]] dai mìster [[Gaspare da Verona]] e [[Domizio Calderini]], po' al studièva al [[grēc antîg]] a [[Frèra]] sòt' al mìster Batìsta Guarèin (fiōl dal grand umanìsta [[Guarino Veronese]]). A- s sà che in dal 1482 al Manùsi l' éra uspitè in dla sitè ed [[la Miràndla]] dal Count [[Pico dla Miràndla]], ch' l' éra stê sô cumpàgn edde stùdi. Al Manuzio l' armagnìva uspitè a la Miràndla per dū an, e quand al Pico l' era drè andèr a [[Firèinsa|Firèins]] per purtèr avanti ji sô stùdi, al ghe lasèva al còumpit d' educhèr i sô dū anvô (fiò d' sô surèla Caterèina) [[Alberto III Pio]] e Lionello Pio, Prìnsip ed [[Chèrp]].

Al Manùsi al véra la sô butéga 'd tipôgràf in dal 1494, in dla cuntrèda 'd Sànt' Agustèin, prêsti ajutè da l' amīg tipôgràf [[Andrea Torresano]] in dal mèter su eglii atresadùri piò bòuni ed'd cal tèimp lè. Lò e 'l Torreśano i 's mitràn in societè in dal 1495, insèm anc' a [[Pierfrancesco Barbarigo]], edvintènd acsè la mióra cà d' edisiòun dal tèimp. La sô pasiòun per gli ōvri dla cultura grêcagrēca antìga e p'r i clàsic, la l' cuciarà a impinìr i sô casèt ed tipôgraf ed [[tīp]] ed caràter românromâṅ e grècgrêc, furgè apôsta da l' incisôr Bulgnéś [[Francesco Griffo|Fransèsc Griffo]], ch' l' imitarà la manéra de scrìver di umànista e 'd chi studiôś urientèl preśèint lè in dla Venésia in cal mumèint, cun i asèint, i spìrit e 'l ligadûri cumpàgni.

In dal 1494 i gh' la chèven ed gnìr fôra dal sô stàmpi al puēma ''Ero e Leandro'' dal [[Museo]], sìa in grêcgrēc che in latèin, e la ''Galeomyomachia'', tut e dû i lìber però sainsasàinsa purtèr imprèsa la data. L' an dôp a gnarà fōra (cun la data) la ''Grammatica greca'' ed [[Costantino Lascaris]], la ''Grammatica greca'' ed [[Teodoro Gaza]], i ''Idillî'' ed [[Teocrito|Teòcrit]], al ''De Aetna'' dal [[Pietro Bembo]], i ''Diaria de bello Carolino'' dal dutôr [[Alessandro De Benedetti]], e 'l prìm ed sìnc e-v'lùm ed la racòlta ed tùti egli ōvri dl' [[Aristotele|Aristòtel]]: chi èter quàt'r e-v'lum i gnaràn fôra a 'rivèr fìn al 1498. Sèimper in dal 1498 a i vdìven la luś n' [[Aristofane]] in grêc e 'na bèla edisiòun dai ''Opere'' dl' [[Angelo Poliziano|Àngel Polisiàno]]. InA dalsrà 1499pròpi in dla sôdédica tipografìains al' seōvra stàmpadal soquànt lìber in grêcPolisiàno, cùma qui ch'd [[Tucidide]],a [[Sofocle]],gnarà [[Erodoto]],imprès [[Senofonte]],per [[Euripide]],la [[Demostene]]prìma evôlta [[Platone]];al sèimperstèma indel dalsô 1499edisiòun, ach' vinl' fōraè dalfurmè sô tòrchi la prìma edisiòun dida ''Scrittorin Astronomiciàncora ecun Dioscoride''dintòren earvultè laun curiōśadelfèin: ōvrasimbolicamèint dalal dumenicànvlìva [[Francesco Colonna]]significhèr ''Hypnerotomachiafestina Poliphililente'', (ciuè "Al cumbatimèint amurōś ed Polifilovà in dl'fûga insògnilaintamèint"), cunprésia dimòndie bèlifermèsa in dal stès tèimp.[[xilografìa|xilografìi]],File:Hypnerotomachia chPolifili 00104.jpg|260px|thumb|right|'Na inbèla farànxilografìa un didal v'lùm piòaldèin presiôś dl'umanéśim itagliàn.'Hypnerotomachia Poliphili'']]