Wikipedia

Scaravàś: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo
← Differenza precedenteDifferenza successiva →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VisualeWikitesto
m Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q25309 (translate me)
Nessun oggetto della modifica
Riga 1:
{{Metacaixa
{{Variant|MUD}}
|id=0
[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]
|color=
|bt1=Miranduléś
|bt2=Carpśàn
|bticona1=[[File:Mirandola-stemma.gif|16px]]
|bticona2=[[File:Stemma Carpi.png|16px]]
|ps1=
__NOTOC__
 
{{dialortCass | dial=Miranduléś | cass=MUD}}
Al '''scarafàś''' o '''scaravàś''' (''Blattodea'', '''scarafaggio''' in [[italiàn]]) 'l è 'n inset ch'al viv in tut al mond ad ecesiòṅ di pòl e di post sovra i 2.000 metar. Al blatti i s dividan in più ad 4.000 spèci e in 6 famiji.▼
 
[[File:Cockroach_May_2007-1.jpg|210px240px|thumb|leftright|la ''blatela urientala'', un scarafaśscarafàś negarnégar dimondich'al s cata frequentfacilmènt in dal cà ad campagnacampàgna]]
[[File:Blatella_germanica_p1160206.jpg|270px240px|thumb|right|la ''blatela germanica'', un scarafaśscarafàś marunsèṅ ch'a s càta in cuśinacuśìna e ch'al pólpōl vularvulàr]]▼
[[File:Cockroach head.jpg|180px|thumb|left|Al grugn 'd un scarafàś]]
 
 
▲Al '''scarafàś''' o '''scaravàś''' (''Blattodea'', '''scarafaggio''' in [[italiàn]]) 'l è 'n insetinsèt ch'al vivviṿ in tut al mondmónd ada ecesiòṅpart dii pòlpòi e in di postpòst sovraad isóvar 2.000di metardū-mila mètar. AlCh'al bestiulìni blattichè i s dividandivìdan in piùpiò ad 4.000 spècispéci e in 6 famijifamìji.
== Murfulogia ==
Al blati i èṅ 'd inset picui (da 3 a 8 cm) e cun di culór anonim (négar, maròṅ). I scarafaś i gh'aṅ du anteni lunghi e a fil. I oć dal vòlti i n gh'enan minga ma quand i gh'è i èṅ dimondi svilupàa. Al ganasi i èṅ curti e rubusti.▼
 
== Murfulugìa ==
▲Al blati i èṅ 'd insetinsèt picuipìcui (da 3 a 8 cm) e cun di culórculōr anonimanònim (négar, maròṅ). I scarafaśscarafàś i gh'aṅ du antenianténi lunghi ein sla tèsta fati a filfìl. I oćòć dal vòlti i n gh'enanènan minga ma quandquànd i gh'è i èṅ dimondidimóndi svilupàaśvilupâ. Al ganasiganàsi i èṅ curti e rubustirubùsti.
 
== Alimentasiòṅ ==
LaQuàśi magiortut parti discarafàś scarafaśi 'lèṅ èdi [[fitofagafitòfag]] (i magnanmàgnan di vetetaivegetài faghendfaghénd lórlōr di dan), di [[univoraunìvur]] (i magnanmàgnan da tut) e di [[saprogagasapròfag]] (a gh piaś la ròba marsa e ch'la pusa). UcaśiunalmentSōl na quàlc vòlt i pólanpōlan anc èsar carnivurcarnìvur.
 
== Dan causàacauśâ da i scarafaśscarafàś ==▼
▲[[File:Blatella_germanica_p1160206.jpg|270px|thumb|right|la ''blatela germanica'', un scarafaś marunsèṅ ch'a s càta in cuśina e ch'al pól vular]]
La gint la cunsiderabatéśa i scarafaśscarafàś cuma 'd insèt malnét e muśnènt e ch'i incutanfaṅ ribresscarésa e diśaǵschiva.▼
 
I scarafaśscarafàś i pólanpōlan far dudū tip ad dan:▼
* '''ecunòmic''' parchè i vàn'n atàc a 'l magnàr faghénd-al dvintàr da butàr via;
* '''sanitarisanitàri''' parchè i portanpòrtan sèg gerumdi gèrum e batèrdi batér.▼
 
I scarafaśscarafàś i pàsan dimondidimóndi spesda spés par di ambientambînt minga malsanpulî par spustarspustàr-as (fognicanaléti, tub, cès, rusc, etc...) e quindipar cal mutìṿ lè i difondanstràmnan i gèrm dapartutdapartùt. Pò a gh'è anc da dir che cal bèsti lè i gh'aṅ al brut visi ad vumitarvumitàr mentarméntar i èṅ drèedrē a magnarmagnàr quèl e anc ad cagarcagàr-gh'g insimainsìma. Al magnarmagnàr acsè cuntaminàacuntaminâ al pólpōl tacartacàr dal malatìi a 'l óm cuma l'[[epatite A]], la [[salmunelośisalmunelóśi]], la [[poliopòlio]], al [[cagaròt]] e la [[malatiamalatìa dal legiunarilegiunàri]].▼
▲== Dan causàa da i scarafaś ==
▲La gint la cunsidera i scarafaś cuma 'd insèt malnét e ch'i incutan ribres e diśaǵ.
 
|ps2=
▲I scarafaś i pólan far du tip ad dan:
{{dialortCass|dial=Carpśàn|MUD}}
* '''ecunomic''' parchè i vanan atac al magnar rendend-al inservibil.
▲* '''sanitari''' parchè i portan sèg gerum e batèr.
 
[[File:Supella_longipalpa_cdc.jpg|170px|thumb|left|la ''supella longipalpa'', un scarafaś ciamàa anc ''blata di mobìi'']]
 
▲I scarafaś i pàsan dimondi spes par di ambient malsan par spustar-as (fogni, tub, cès, rusc, etc...) e quindi i difondan i gèrm dapartut. Pò a gh'è anc da dir che cal bèsti lè i gh'aṅ al brut visi ad vumitar mentar i èṅ drèe a magnar quèl e anc ad cagar-gh insima. Al magnar acsè cuntaminàa al pól tacar dal malatìi a 'l óm cuma l'[[epatite A]], la [[salmunelośi]], la [[polio]], al [[cagaròt]] e la [[malatia dal legiunari]].
 
La panaràsa, dìta anca 'blàta' (Blattodea) la fà pèrt d' un ordìn d' [[insèt]] ch al cumprènd piò 'd 4000 spési, divìśi in 6 famìgli. El blàti i gh' jn dapertùt, fòra che in dj pòli e d' sòvra dj 2.000 metèr.
|sel=1
}}
{{BESTIE EMILIANE}}
Estratto da "https://eml.wikipedia.org/wiki/Scaravàś"