Wikipedia

Sórag: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo
← Differenza precedenteDifferenza successiva →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VisualeWikitesto
m Mirandolese ha spostato la pagina Sorag a Sórag senza lasciare redirect
Nessun oggetto della modifica
Riga 1:
{{Metacaixa
{{Variant|MUD}}
|id=0
[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]
|color=
|bt1=Miranduléś
|bticona1=[[File:Mirandola-stemma.gif|16px]]
|ps1=
__NOTOC__
 
{{dialort | dial=Miranduléś}}
Al '''sórag''' (''Mus musculus'') ('''topo''' in [[italiàn]]) 'l è 'n mamìfar ruditór dla famìja di Murìdi. 'L è anc ciamâ ''sórag dumèstic'' par difaresiàr-al da quél salvàdag (Apodemus sylvaticus) o da quél dal fóggni e di fiùm, dimóndi più grand, ch'l'è la [[Påndga|Póndga]].▼
 
[[File:House_mouse.jpg|270px190px|thumb|left|Al sórag dumèstic.]]▼
 
 
▲Al '''sórag''' (''Mus musculus'') ('''topo''' in [[italiàn]]) 'l è 'n mamìfar ruditórruditōr dla famìja di Murìdi. 'L è anc ciamâ ''sórag dumèstic'' par difaresiàr-aldifarénsa da quél salvàdag (''Apodemus sylvaticus'') o da quél dal fóggni e di fiùm, dimóndi più grand, ch'l'è la [[Påndga|Póndga]].
 
I màgnan da tut, più che àtar ròba vegetàla ma anc carna e derivâ dal lat. Dal vòlti, par cambiàr al sò magnàr, i n s faṅ minga prubléma a magnàr dla mèrda.
 
I eṅ al bèsti più cumùni dal gènar [[Mus]] e a gh n è na quarantìna da spéci.
▲[[File:House_mouse.jpg|270px|thumb|left|Al sórag dumèstic.]]
 
I eṅ al bèsti più cumùni dal gènar [[Mus]] e a gh n è na quarantìna da spéci. I sórag i s càtan in tut i paéś dal mónd, dimóndi vòlti a fianc d'l óm ch'a gh dà, sensa vlér-al, cà e magnàr.
 
Purtròp i sórag i pólanpōlan purtàr sèg anc dal malatìi cuma la [[leptospirosi]].
 
== Distribusioṅ ==
A s pènsa ch'i daśvégnan da l'[[Aśia]] sentràla e i s eṅ stramnâ dapartùt in dal mónd par mèś di cumèrs ad tèra e ad mar.▼
 
[[File:Mapa_Mus_musculus.png|200px230px|thumb|right|Śóni ad difuśioṅ dal sórag]]▼
L'è na spéce ch'la s adàta dimóndi bèṅ e la viv praticamènt in tut i post in du a gh'è dal magnàr e di sit adàt par lugàr-as, p'r eśèmpi in di ambiènt urbàṅ e suburbàṅ mèntar 'l è dimondi dura catàr-al in di pòst rurài dla muntàgna e in di bòsc.▼
[[File:Maus im Haus.JPG|thumb|300px220px|left|<center>Un Sórag (''Mus musculus'')sórag in mèś a idi giaròṅ.</center>]]▼
[[File:MIP-mouse.gif|180px220px|thumb|rightleft|Schéltar in 3D 'd un sórag]]▼
[[File:Mus_musculus_front_teeth.jpg|180px280px|thumb|leftright|La ganàsa impresiunànta 'd un sórag]]▼
[[File:Mousesuckling.jpg|180px280px|thumb|leftright|Un surghèṅ ch'al téta al lat da sò màdar]]▼
 
▲A s pènsacréd ch'i daśvégnan da l'[[AśiaÀśia]] sentràla e i s eṅ stramnâ dapartùt in dal mónd par mèśvia di cumèrs ad tèra e ad marmâr.
▲[[File:Mapa_Mus_musculus.png|200px|thumb|right|Śóni ad difuśioṅ dal sórag]]
 
▲L'è na spéce ch'la s adàta dimóndi bèṅ e la vivviṿ praticamènt in tut i post in du a gh'è dal magnàr e di sit adàt par lugàr-as, p'r eśèmpi in di ambièntambînt urbàṅ e suburbàṅ mèntarméntar 'l è dimondidimóndi duradifìcil catàr-al in di pòst rurài dla muntàgna e in di bòsc.
 
A s pólpōl dir ch'i sórag i patìsan la cuncurènsacuncurénsa ad gl'atri bèsti ch'i pàran lórlōr (i ruditórruditōr) parchè i n eṅ minga na spéce ch'la gh la cava a vìvar bèṅ sénsa di prubléma còntradavśèṅ dicumpàgni sòa simìilōr.▼
 
▲A s pól dir ch'i sórag i patìsan la cuncurènsa ad gl'atri bèsti ch'i pàran lór (i ruditór) parchè i n eṅ minga na spéce ch'la gh la cava a vìvar bèṅ sénsa prubléma còntra di sò simìi.
▲[[File:Maus im Haus.JPG|thumb|300px|left|<center>Un Sórag (''Mus musculus'') in mèś a i giaròṅ.</center>]]
== Descrisiòṅ ==
Al pēl 'l è curt e luśènt ad culór griś scur e al quàcia al corp fiṅ in fónd a part śampi, uréci, cóa e punta dal muś ch'i eṅ nudi e ad culór griś-ròśa. Al còrp 'l è diviś in 3 part: tèsta, trònc e cóa. La maṅ dal sórag la gh'à quàtar dida, quéla di pē sinc.▼
 
▲Al pēl 'l è curt e luśènt ad culór griś scurscûr e al quàcia al corpcòrp fiṅ in fónd a part śampi, uréci, cóa e punta dal muś ch'iin eṅdu nudia es véd la pèla ch'lè ad culórculōr griś-ròśa. Al còrp 'l è diviśdivìś in 3tri part: tèsta, tròncbust e cóa. La maṅ dal sórag la gh'à quàtar dida, quéla di pē sinc.
Al sèns d'l udìt 'l è dimóndi śvilupâ. I sórag i pólan sintìr dal frequènsi fiṅ a 100 kHz, e anc da piò a s pól dar, e dònchina bèṅ da 'd là di ultrasòṅ. Par cumunicàr al dróa di sòṅ che anch gl'urèci umaṅ i pól sintìr ("squiti"). I sórag i i dróan da spés p'r i arciàm a lunga distànsa, o di ultrasòṅ par cumunicàr cun chi àtar datéś. ▼
 
▲Al sèns d'l udìt 'l è dimóndi śvilupâ. I sórag i pólanpōlan sintìr dal frequènsi fiṅ a 100 kHz, e anc da piò a s pólpōl dar, e dònchina bèṅ da 'd là di ultrasòṅ. Par cumunicàrfar-as capìr al dróa di sòṅ che anchanc gl'urèci umaṅdi óm i pólpólan sintìr ("squiti"). I sórag i i dróan da spés p'r i arciàm a lungada distànsaluntàṅ, o di ultrasòṅ par cumunicàr cun chi àtar datéś.
▲[[File:Mus_musculus_front_teeth.jpg|180px|thumb|left|La ganàsa impresiunànta 'd un sórag]]
 
== Biulugìa ==
I eṅ dal bèsti ch'i s métan in mot dòp al tramònt e i s ténan luntàṅ da la luś fòrta. Durànt al dè, i sórag i pònsan in di sò tani, da spés impinìdi ad ròbi quài cartòṅ, stòfa e èrba.▼
 
▲I eṅ dal bèsti ch'i s métanmét'n in motmót dòp al tramònt e i s ténantìnan luntàṅ da la luś fòrta. Durànt al dè, i sórag i pònsan in di sò tanitanabùś, da spés impinìdiimpinî ad ròbiquèi quàicuma 'l cartòṅ, la stòfa eo l'èrba.
Al sórag al n và minga in letàrg a difarènsa di àtar ruditór parchè al n patìs minga tant al fréd, basta ch'a gh sia dal magnàr e lò 'l è a pòst.▼
 
▲Al sórag al n và minga in letàrg a difarènsa di àtar ruditórruditōr parchè al n patìs minga tant al fréd, basta ch'a gh sia dal magnàr e lò 'l è a pòst.
▲[[File:MIP-mouse.gif|180px|thumb|right|Schéltar in 3D 'd un sórag]]
 
I eṅ dal bèsti ch'a gh piàś vìvar insém furmànd di grup, arcgnusénd-as in baś a cum i èṅ fat a livèl genètic e par via di udórudōr.
Par far capìr la sò preśénsa a chi àtar ch'i s càtan lè, i sórag i dróan di segnài ulfatìṿ, marcànd da spés al teritòri cun la pisa e i pét, in genàr lung 3mm e ad culór négar.
 
Di studióśstudiōś dl'Università dla [[Florida]] i aṅ capî ch'al fémni i vólanvōl'n arcupiàr-as cun di masć ch'i gh'ànan di udór difarènt e pò i fànan i gnai in cumùncumùṅ cun dida altrigl'atri fémni cun al'n stésudōr udórcumpàgn. Quést a vólvōl dir ch'a ghs dà 'è all caś ch'ai gh sìan anc dal surèli lè in mèś.
 
== Riprudusiòṅ ==
I sórag i gh la càvan a far di fiói durànt tut 'l an: la fémna la pól parturìr in cuntinuasiòṅ, anc quìndas vòlti in 'n an. 'L èstar al dura 20 óri mèntar al cicclo 5 dè. Quand un muć ad fémni i vìvan insém i téndan a n andàr minga in èstar ma a basta met'r-i in cuntàt cun la pisa dal masć e 'l èstar al vèṅ in 3 dè.▼
 
▲I sórag i gh la càvan a far di fióifiōi durànt tut 'l an: la fémna la pólpōl parturìr in cuntinuasiòṅ, anc quìndas vòlti in 'n an. 'L èstar al dura 20vint óri mèntarmént'r al cicclo 5sinc dè. QuandQuànd un muć ad fémni i vìvan insém i téndan a n andàr minga in èstar ma l'è a basta met'r-i in cuntàt cun la pisa dal masć e 'l èstar al vèṅ in 3tri dè.
▲[[File:Mousesuckling.jpg|180px|thumb|left|Un surghèṅ ch'al téta al lat da sò màdar]]
 
Dòp 'l acupiamènt, la fémna la mét sù un tap vaginàl ch'al dura un dè e che 'l impedìs a i masć ad muntàr-la incóra. Dòp 3tri stmani, i nàsan i surghèṅ, da 3 a 14. La fémna la i crès da par lē e la casapara via i masć p'rpar far in evitàrmanéra che lì lórlōr i n i màgnanmàgni minga.▼
 
I pìcui penapéna nâ i eṅ òrub e nudnûd: al pélpēl al taca a crésar dòp 3tri dè mèntar glmént'r i òć i vènan vèrt dòp 2dū stmani. Dòp 5/8 stmani 'd vita, i sórag i pólanpōlan tacàr a far di fióifiōi a sò vòlta.▼
▲Dòp 'l acupiamènt, la fémna la mét sù un tap vaginàl ch'al dura un dè e che 'l impedìs a i masć ad muntàr-la incóra. Dòp 3 stmani, i nàsan i surghèṅ, da 3 a 14. La fémna la i crès da par lē e la casa via i masć p'r evitàr che lì lór i i màgnan.
 
In gènar un sórag al campa 'n an ma al pólpōl rivàr anc a 3.▼
▲I pìcui pena nâ i eṅ òrub e nud: al pél al taca a crésar dòp 3 dè mèntar gl'òć i vènan vèrt dòp 2 stmani. Dòp 5/8 stmani 'd vita, i sórag i pólan tacàr a far di fiói a sò vòlta.
 
|sel=1
▲In gènar un sórag al campa 'n an ma al pól rivàr anc a 3.
}}
 
{{BESTIE EMILIANE}}
Estratto da "https://eml.wikipedia.org/wiki/Sórag"