Clómb: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m Mirandolese ha spostato la pagina Clomb a Clómb
Nessun oggetto della modifica
Riga 1:
{{Metacaixa
{{Variant|MUD}}
|id=0
[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]
|color=
|bt1=Miranduléś
|bticona1=[[File:Mirandola-stemma.gif|16px]]
|ps1=
__NOTOC__
 
{{dialort | dial=Miranduléś}}
Al '''clómb''' (''Columba Livia'', '''colombo''' o '''piccione''' in [[italiàn]]) 'l è na bèstia ch'la fa part ad na famija 'd uśei cla cumprend 300 speci, 5 sotafamiji e 42 genar.
 
[[File:Rock_dove_-_natures_pics.jpg|290px|thumb|left|Un clómb in vól]]
 
Al '''clómb''' (''Columba Livia'', '''colombo''' o '''piccione''' in [[italiàn]]) 'l è na bèstia ch'la fà part ad na famìja 'd uśèi cla gh'à dèntar 300 spèci, 5 sótafamìji e 42 gènar.
I sò muscui i èṅ dimondi putent e i gh permetan ad schivar in presia i ustacui, virand da n'atra banda.
 
[[File:Rock_dove_-_natures_pics.jpg|330px|thumb|right|un clómb in vōl]]
== Distribusiòṅ e Habitat ==
 
Al dè 'd incòo, dal nostri bandi i clómb i vivan dapartut, in campagna e in sità. In general, i s càtan in tut al mond ad ecesiòṅ dal polo sud.
I sò mùscui i èṅ dimóndi fòrt e i gh parmétan ad schivàr via in présia i ustàcui, virànd da n'atra banda.
 
== Distribusiòṅ ==
 
[[Immagine:Columba_livia.jpg|left|thumb|260px|un clómb ch'l è drē a giràr insìma a 'n marciapē]]
 
[[File:Columbalivia-pomba.JPG|260px|thumb|left|un clómb su 'n teǵ 'd na cà]]
 
Al dè 'd incō, dal nostri bandi i clómb i vìvan dapartùt, in campàgna e in sità. In generàl, i s càtan in tut al mónd ma briśa in dal [[Pòlo sud]].
 
== Aspèt murfulògic ==
Al clómb 'l è lung 30-35 cm cun na vèrta alara ad 62-68 cm. La part da drèe sota gl'ali l'è bianca e l'è la più granda carateristica par cgnos'r-al. Al clómb al gh'à anc du linnìi negri ch'i cùran in sima a gl'ali griśi. La coa l'è burdata ad bianc. La testa e al còl i èṅ griśi blu scur in d'l adult cun di rifles smeraldèṅ. I òć i èṅ arans e i pólan esar burdàa da anei griś-bianc. Al śampi i èṅ rusastri.
 
[[Immagine:Pigeon portrait 4861.jpg|right|thumb|200px210px|Primprim piaṅpiàṅ 'd un clómb ala 'l tramònt]]
 
[[File:Stadttaube-FelixAbraham.jpg|210px|thumb|right|un clómb pugiâ par tèra]]
 
Al clómb 'l è lung 30-35 cm cun na vèrta alàra ad 62-68 cm. La part da drē sóta gl'ali l'è biànca e l'è 'l quèl più impurtànt ch'a s pōl druàr p'r arcgnós'r-i. Al clómb al gh'à anc dū righi négri ch'i cùran in sima a gl'ali griśi. La cóa la gh'à i bórd biànc. La tèsta e 'l còl i èṅ griś-blù scûr in d'l adùlt cun di riflès smeraldèṅ. I òć i èṅ aràns e i pōl'n èsar burdâ da di anèi griś-biànc. Al śampi i ténd'n al rós.
 
'D aspèt similsìmil a 'l culumbàs (''Colomba palumbus''), a'l sè diferensiainvéci 'n pôs difarènt da lò par chi mutìṿ chè 'd sóta:
 
* laal mancansan adgh'à mia al maci bianchibiànchi 'd intorintór'n al còl;
* al bèc brun'l è brûn e minga rosrós e śal;
* laal mancansan dnagh'à lineamia biancana inriga simabiànca insìma a l'ala ch'cuma invéci al gh'à al'l culumbasculumbàs;
* al grupòṅ bianc'l è biànc;
* la dimensiòṅ unl'è n po' più piculapìcula.
 
Al clómb al viṿ da tri a sinc an da selvàdag, ma al pōl scampàr anc 15 an s'l è adumesticâ.
[[Immagine:Columba_livia.jpg|left|thumb|200px|un clómb ch'l è drèe a marciar su'n marciapèe]]
 
A n è minga fàcil arcgnósar al masć da la fémna (in gènar, qvésta chè l'è più pìcula). Durànt al curtegiamènt, al masć 'l impinìs al còl 'd ària e al taca a prilàr in tónd da par lò mèntar al tuba e pò a gh cur adrē. Dimóndi vòlti la fémna la scapa via o la vóla luntàṅ e al masć al rèsta lè cuma un bambòs.
Al clómb al viv da tri a sinc an da selvadag, ma al pól scampar anc 15 an s'l è adumesticàa.
 
ADurànt n'l è minga facil arcgnosaracupiamènt, al masć dae la fémna (ini gener,s questatōśan chè lp'è più picula). Durantr al curtegiament,bèc ale masći als gonfiapìgan al còl e'l alun tacacun acl'atra ruteardimóndi invòlti. tondA dala par lò mentar al tuba e pò a gh cur adrèe. Dimondi voltifiṅ la fémna la scapas viamét o la volapar luntantèra e al masć al restagh salta cumainsìma unin sla bambosschina.
 
I clómb i cóvan i sò óṿ biànc, a dū a la vòlta, par 21 dè: la fémna ad dè e al masć a la nòt. Quànd i pulśèṅ i nàsan, i màgnan quél ch'i gh pòrtan i genitōr, pò i mùcian sù al péni e i vólan via da 'l gnal dòp un mèś.
Durant 'l acupiament, al masć e la fémna i s tośan p'r al bèc e i s pigan al còl a vicenda dimondi volti infiṅ a quand la fémna la s mèt par tèra e al masć al gh salta insima in sla schina.
 
== Impàt in s'l ambînt ==
[[File:Columbalivia-pomba.JPG|200px|thumb|left|un clómb su 'n teǵ 'd na cà]]
 
Al fat che cal bèsti chè ad sòlit i vìvan in gran nùmar in di arìi urbàni al pōl dar dimóndi prubléma dal punt ad vista igènic. Difòti i clómb i téndan a purtàr sèg dal malatìi periculóśi anc par 'l óm.
I clómb i covan i sò oṿ bianc, a du a la volta, par 21 dè: la fémna ad dè e al masć a la nòt. Quand i pulśèṅ i nasan, i magnan quel ch'i gh portan i genitor, pò i mucian al pèni e i volan via dal gnal dopa un mèś.
 
A gh'è pò anc da dir che i sò pét, acsè acid, i pōlan purtàr di dan a 'l custrusiòṅ e a i munumènt.
== Impat ambiental ==
Al fat che cal bèsti chè i èṅ soliti a vivan in gran numar in di arìi urbani al crea di problema dal punt ad vista igènic. Infàt i clómb i tèndan a purtar sèg dal malatìi periculośi anc par 'l óm.
 
== Culegamènt estéran ==
A gh'è pò anc da dir che i sò escrement, acsè acid, i pólan cauśar di dan a'l custrusiòṅ e a i munument.
* {{It}} [http://jouissezsansentraves.blogspot.com/2006/11/052-pigeon.html Soquànti fòto ad clómb]
* {{en}} [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Columbidae.html Animal Diversiy Web]
* {{It}} [http://www.piccioni-viaggiatori.it Fòto e filmâ di clómb]
 
|sel=1
[[File:Stadttaube-FelixAbraham.jpg|200px|thumb|right|un clómb a tèra]]
}}
 
{{BESTIE EMILIANE}}
 
[[emlace:PizånMirahpati]]
[[enaf:Rock PigeonDuif]]
[[idam:Merpati karangርግብ]]
[[an:Columbidae]]
[[ang:Culfre]]
[[ar:حمام (طير)]]
[[arc:ܝܘܢܐ]]
[[ast:Palomba]]
[[ay:Kitula]]
[[az:Göyərçinlər]]
[[bat-smg:Balondis (paukštis)]]
[[be:Галубіныя]]
[[be-x-old:Галубовыя]]
[[bg:Гълъбови]]
[[bn:কবুতর]]
[[br:Columbidae]]
[[bs:Golubovi]]
[[ca:Colúmbid]]
[[cs:Holubovití]]
[[cy:Colomen]]
[[da:Due]]
[[de:Tauben]]
[[el:Περιστερίδες]]
[[en:Columbidae]]
[[eo:Kolombedoj]]
[[es:Columbidae]]
[[et:Tuvilased]]
[[eu:Uso]]
[[fa:کبوتر]]
[[fi:Kyyhkyt]]
[[fo:Dúgva]]
[[fr:Columbidae]]
[[frr:Düüwen]]
[[ga:Colm]]
[[gd:Calman]]
[[gl:Pomba]]
[[gn:Pykasu]]
[[gu:કબૂતર]]
[[he:יוניים]]
[[hi:कबूतर]]
[[hif:Kabutar]]
[[hr:Golubovi]]
[[ht:Pijon]]
[[hu:Galambfélék]]
[[id:Columbidae]]
[[io:Kolombo]]
[[is:Dúfur]]
[[it:Columbidae]]
[[ja:鳩]]
[[jv:Dara]]
[[kbd:Тхьэрыкъуэ лъэпкъыр]]
[[ko:비둘기]]
[[ks:کوتُر]]
[[ku:Kevok]]
[[la:Columba (avis)]]
[[lt:Karveliniai]]
[[lv:Baloži]]
[[ml:പ്രാവ്]]
[[mn:Тагтаа]]
[[mr:कपोताद्य]]
[[my:ခို]]
[[nds-nl:Duve (voegel)]]
[[ne:ढुकुर]]
[[nl:Duiven (vogels)]]
[[nn:Duefamilien]]
[[no:Duer]]
[[nso:Leeba]]
[[nv:Hasbídí]]
[[oc:Colomb]]
[[os:Æхсинæг]]
[[pcd:Columbidae]]
[[pl:Gołębiowate]]
[[pnb:کگی]]
[[ps:کوتره]]
[[pt:Columbidae]]
[[qu:Urpi]]
[[ro:Columbiformes]]
[[ru:Голубиные]]
[[rue:Голубовы]]
[[sc:Columbidae]]
[[sco:Doo]]
[[sh:Golub]]
[[simple:Dove]]
[[sk:Holubovité]]
[[sl:Golobi]]
[[sr:Голубови (породица)]]
[[sv:Duvor]]
[[ta:புறா]]
[[te:పావురము]]
[[th:วงศ์นกเขา]]
[[tl:Kalapati]]
[[tr:Güvercingiller]]
[[uk:Голубові]]
[[ur:کبوتر]]
[[vi:Họ Bồ câu]]
[[war:Sarapati]]
[[zea:Duven en tortels]]
[[zh:鸠鸽科]]
[[zh-min-nan:Hún-chiáu]]