Napulitàṅ: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m r2.7.1) (Robot A Śònt: it:Lingua napoletana A Cambi: id:Bahasa Napolitan |
Nessun oggetto della modifica |
||
Riga 4:
{{CITAZIONE2|Tutte ll'uommene nasceno libbere e cu' eguale dignità e deritte; teneno raggione e cuscienza e hann'a operà ll'uno cu' ll'ato cu' 'nu spirito 'e fratellanza.|Tut i èsar umàṅ i nàsan lìbar, cumpàgn in di dirìt e dégn a la stésa manéra. I gh'àṅ la raśòṅ e 'l giudìsi e i gh'aṅ da cumpurtàr-as da fradèi 'l un cun c'l àtar.|'''Dichiarasiòṅ universàla di dirìt ad 'l óm''',''1948''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA=Napulitàṅ}}
[[File:Neapolitan_language.jpg|
Al '''Napulitàṅ''' (''Nnapulitano'' dita da lōr) 'l è na léngua rumànśa arcgnusùda uficialmènt da 'l [[UNESCO]] cuma léngua e patrimòni dl'umanità. In śónta a 'l [[Itagliàn|Itagliàṅ]], al s dascór in [[Campâgna]], in [[Lucàgna]], in dla [[Calâbria]] dal nord, in dal [[Mulîṣ]], in dal [[Pólia|Pùglia]] e in dal [[Lâsi]] meridiunàl.
Al Napulitàṅ, cuma 'l itagliàṅ, al daśvèṅ da 'l [[Latèin|Latìn]]. A s créd che in d'l [[Itâglia]] sèntar-meridiunàla, anc prima di rumàṅ, 'a s dascurìs 'l [[Ósc]] e al [[Grèc]], quést chè in di dintóran ad [[Nâpol|Nàpuli]] in fiṅ a 'l II-III sècul.
Sóta gl'[[Aragóna]] al Napulitàṅ 'l è stâ śibî par dvintàr la léngua uficiàla dl'Aministrasiòṅ (a s druàva ad fat 'l [[Itagliàn]]), ma dòp la tiràda via dal sò pòst ad [[Fedrìg I]] a n in s è fat gnint.
== Funètica ==
In Napulitàṅ da spés al vucàli sénsa 'l asènt insìma i n vènan diti minga bèṅ e ciàri ma a s dróva un sòṅ sentràl, ciamâ da i linguìsta [[schwa]] e cgnusû cun al sìmbul [[IPA]] /ə/. In dal francéś al s cata in dla paròla ''petit'' o quànd i calabréś i dìśan ''Milena'' (/mələnə/). Dit quést, al vucàli i èṅ pò scriti listés cuma in Itagliàṅ, tgnind a drē a la tradisiòṅ.
Cuma par 'l Itagliàṅ, anc in Napulitàṅ a s cata al fenòmen d'l [[arfursamènt sintàtic]] ma cun dal règli difarénti.
Soquànti atri difarénsi ad prunùncia in di cunfrònt d'l Itagliàṅ i èṅ qvisti chè 'd sóta:
* A 'l inìsi ad paròla, specialmènt in di grup '''gua''' /gwa/ e '''gue''' /gwe/, da spés la /g/ prima dna vucàla la dvènta /ɤ/;
* La S sórda /s/ a 'l inìsi ad paròla la vèṅ da spés dita cuma /ʃ/ ma minga quànd dòp a gh'è na /t/ o /d/, tut difarènt ad quél ch'a sucèd in dal parlàdi muliśàni;
* Al paròli ch'i finìsan par cunsunànta (in gènar al paròli furastéri) i gh'àṅ sèmpar 'l asènt in fónd (in Napulitàṅ a s diś ''habitàt'' e minga ''hàbitat'' cuma in Itagliàṅ);
* La /i/ diacrìtica ch'la s cata in di grup '''-cia''' /-ʧa/ e '''-gia''' /-ʤa/ d' Itagliàṅ, dal vòlti la vèṅ dita par dabòṅ: p'r eśèmpi, na cruciera [nakru'ʧierə];
* Al rutacìśum dla /d/ in /r/ (o più preciśamènt in dla /ɾ/) la gh'è da spés, cuma in ''Maronna'';
* La vucàla vèrta ''A'' l'è dita cuma /ɑ/ e minga cuma la /a/ d'l Itagliàṅ.
== Vucàli e cunsunànti ==
Line 38 ⟶ 57:
| /u/
| ''u'' la s lèś cuma la ''u'' ad ''mul''
|}▼
{| class="wikitable" border="1"▼
|-▼
! Létra▼
! [[IPA]]▼
! Nòta▼
|-▼
| ''gn''▼
| /ɲ/▼
| cumpàgn a 'l Miranduléś▼
|-▼
| ''gl(i)''▼
| /ʎ/▼
| cumpàgn a 'l Miranduléś▼
|-▼
| ''sc(e)'' / ''sc(i)''▼
| /ʃ/▼
| la s lèś cuma ''SC(e)''/''SC(i)'' d'l itagliàṅ▼
|}
Riga 139:
| /d͡z/ <br> /t͡s/
| cuma la ''Z'' d'l itagliàṅ ''zucchero'' <br> cuma la ''Z'' d'l itagliàṅ ''ozio''
▲|}
▲{| class="wikitable" border="1"
▲|-
▲! Létra
▲! [[IPA]]
▲! Nòta
▲|-
▲| ''gn''
▲| /ɲ/
▲| cumpàgn a 'l Miranduléś
▲|-
▲| ''gl(i)''
▲| /ʎ/
▲| cumpàgn a 'l Miranduléś
▲|-
▲| ''sc(e)'' / ''sc(i)''
▲| /ʃ/
▲| la s lèś cuma ''SC(e)''/''SC(i)'' d'l itagliàṅ
|}
Line 210 ⟶ 229:
| Et dimitte nobis debita nostra
|-
| cuma nuàtar a i perduném a i
| comme nuje 'e llevamme a ll'ate
| cumu nue perdunammu i rebituri nuorri
| |||