Sân Martèin: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
mNessun oggetto della modifica
m Fât curesiòun
Riga 1:
{{Variant|ARZ}}
{{SCHEDA COMUNE
|COMUNE={{MSG|San Martino in Rio|ARZ=Sân Martèin Grând}}
|IMMAGINE=San Martino in Rio-Stemma.png
|DIDASCALIA=Stèma dal cmûn
Riga 7:
|CARTINA=REGGIO
|STEMMA=San Martino in Rio-Gonfalone.png
|NUMABITANTI=80108053|NUMQUANDO={{MSG|31 dicembreluglio 20102011|ARZ=dicèmberdlój dal 20102011}}
|SUPERFICIE=22.65|ALTITUDINE=36|PREF=0522|CAP=42018|ISTAT=035037|CATASTO=I011
|LAT=44.7338|LONG=10.7861|NOMEGOOGLE=Sân Martèin, còurs Umberto I° 22
Riga 20:
|1861|3184|1871|3424|1881|3406|1901|3768|1911|4617
|1921|5219|1931|5456|1936|5416|1951|5330|1961|5026
|1971|5012|1981|5149|1991|5410|2001|6484|2007|7411|2010|8010|2011|8053}}
}}
'''Sân Martèin Grând''' ('''San Martino in Rio''' in [[italiân]]) l’é un cmûn ed pió ed 70008000 abitânt in [[pruvîncia ed Rèz]] ind la pianûra tra mezanôt e matèina ed la pruvîncia, a 15 chilômeter da [[Rèz]].
 
== Stòria ==
 
S’arfân a la préma metê dal XI sècol i prém ducumèint che pêrlen ed Sân Martèin in RéGrând dóve a’s lumîna al Sânt prutetōr cune al castèl.
[[Carlo Magno]] l’à regalê sté tèri a la Cêṣa ed Rèz e prôpria al Vèschev Niccolò Maltraversi, int al 1050 cîrca, a j à cedûdi a [[Bonifacio ed Canòsa]];.

Int dôpal [[1115]] la fiōlacuntèsa [[Matélda ed Canòsa]] l’à intestê al fèdev a ‘na nôbila faméja arzâna: i Roberti da Tripoli int al 1115 cîrca.
Dal 1115 al 1430, la céca capiltêla de sté fèdev l’îva ciapê al nòm ed “Martèin de’ Roberti”.
Int al 1157, al castèl al vîn butê zò dal trópi ed [[Federico Barbarossa]]. i Robert a l'àn arfât cun un fusòun 'd atōren sèimper pîn 'd âcva, pûnt alvadōr e rinfursê cun mûri e dō grôsi tori.
Int al 1348, Nicolò, Bertone e Guido Roberti da Tripoli, àn fât un pât cun al Marchèiṣ d’Este gh’àn garantî apôg e 'd dêregh alôg, àn utgnû “l’invistidûra” cme i vèira Sgnōr ed Sân Martèin.
Al castèl al vîn ed nōv butê zò int al 1353 da i Gunṣêga che a’s cunsiderêven aversâri di Roberti aleê al Marchèiṣ d’Este. Mó l’ân dôp, turnê fevdatâri i fevdatâriRoberti, la Rôca l’éla stêdavîn arfâta cun l’apôg finansiâri di Visconti.
Int al 1368, l’imperadōr Carlo IV l’à cunfermê “l’invistidûra” di Roberti insém al fèdev mó, gnû in quistiòun cun j Estèins che ind al mèinter ēren dvintê Marchèiṣ ed Rèz, int al 1420 ēren stê custrèt a bandunêr la Rôca e an fêregh pió ritōren.
Nicolò d’Este l’îva mandê un só deleghê per permèter la giuriṣdisiòun a léber cmûn.
Al Cusèli d’ j Ansiân aal s’îns' é impgnê ind la scritûra di ''Statuta'' rególi bòuni per gvernêr al teritôri dal pûnt ed vésta aministratîv, civîl e giudisiâri. Stè ôvra, fâta da sînch léber divîṣ in capétol e artécol, la gh’à la dâta dal 1440, e la gh'arà, ânch ind i ân dôp, un rōl ed grôsa impurtânsa.
 
BorsoAl d'Este,dvèinta dvintêcèinter Dóca,ed l’à'na cedûsguréia alindipendèita fèdevint aal la1501 sitêcun l'invistidûra ed Rèz,Sigismondo in(Sgnōr sègnfîn d’arcgnusèinsaal pr’1512) avèirelda tôtpêrt ined paèiṣ luntêra; int al 1501fradèl Ercole I° l’àd'Este. Al afèdev égh fradèlvîn Sigismondozuntê "l’invistidûra"[[Campgajân]], al[[Castlarân]], fèdevPrē eed al[[Curèz]], gh’àLemisòun, zuntêla CampgajânGazêda, Stiōl e [[Castlarân]]Trignân. Da cl’ ân, j erêd ed Sigismondo as’în ciamê "Estèins ed Sân Martèin" e al fèdev l’é dvintê "Sân Martèin d’Este"
A s’arfà a la metê del XVI sècol, alas cumîncia a druvêr i culōr biânch e azór cme insègna dal Cmûn.
Int al 1571 tra impurtanti fèsti e l’entiṣiâṣem da pôpol, l’ Arsivèschev ed [[Milàn|Milân]] Cardinêl Carlo Borromeo invidê ind al castèl, al benedés la nōva campâna ed la cêṣa.
Int al 1590 per volontê dal pêpa Gregorio XIV l’é stêda spustêda l’Arsipretûra da Prê a Sân Martèin e fundêda la Colegêda.
Line 47 ⟶ 50:
 
Int al 1727 a’s cunclód la costrusiòun ed la Tòra Cévica cumincêda int al 1585 e l’utîn la campâna sōl int al 1804.
Cun Filippo, al Paèiş l'é stê pasê a marcheşêt e a la fîn cun Carlo Emanuele Fliberto II, a pricipêt ed l'impēr int al 1747. Int al 1752 cun la fîn ed lénia ed la râsa al principêt al tōrna sòta a i [[Duchêt ed Môdna e Rèz|Dóca ed Môdna]], préma a l'à fât aministrêr dal [[cûnt]] Gaudenzio Vallotta ([[1752]]-[[1795]]) int al 1772 Don Paolo Rango d'Aragona l’à cumprê al marcheṣêt més in vèndita e l’é armêṣ padròun fîn al 1792.Al castèl al pêrd l'aspèt ed furtèsa per dvintêr la cà dal Sgnōr, in cl’ân al marcheṣêt al cuntêva cîrca 3.227 abitânt stremnê int al paèiṣ e int al véli ed Prê, Lemisòun, Gaṣêda, Stiôl, e Trignân.
La môrt ed Carlo Filiberto II, int al 1752, la fà finîr la râsa estèins ed S.Martèin e al fèdev l’ēra pasê sòta la Câmbra Duchêla ed Mòdna ch’l’à mandê di Gvernadōr.
A Anna Ricciarda [[d'Este]], fiōla ed Carlo Emanuele Filiberto II égh vîn dê [[Nuvalêra]] in uşofrót.
 
Vint’ân dôp int al 1772 Don Paolo Rango d'Aragona l’à cumprê al marcheṣê més in vèndita e l’é armêṣ padròun fîn al 1792, in cl’ân al marcheṣê al cuntêva cîrca 3.227 abitânt stremnê int al paèiṣ e int al véli ed Prê, Lemisòun, Gaṣêda, Siôl, e Trignân.
Int al 1791, per mêrit dal j ereditê lasêdi da G. Campari, e C.Condulmeri a vîn inavgurê l’uspedêl e a’s mânda avânti al scanṣlamèint dal cumpagéi religiōṣi.
Sân Martèin in sègvit a la [[Rivolusiòun francèiṣa]] l’à fât pêrta ed la [[Repóblica Ciṣalpèina]] mó int al 1800 l’à pêrs al véli ed Prê e Lemisòun che ēren pasêdi sòta la giurisdisiòun ed Curèz.
La Restaurasiòun l’à turnê a purtêr al marcheṣêmarcheṣêt sòta la properietê estèins fîn al 1859 quând l’é nasû al [[Règn d’Itâlia]].
 
= Palâs, cêṣi e monumèint =
Line 124 ⟶ 127:
 
{{ProvREGGIO}}
 
</div>
 
<div class="Riferimeint GrisOrlee">
<div style="font-size:90%;">
'''Nôta''': cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun ed ''' [[:it: San Martino in Rio | San Martino in Rio]]''' trâta da '''[[:it:|it.wikipedia.org]]'''.
</div>
</div>
 
 
[[de:San Martino in Rio]]